Door: Raymond Snijders
Even dacht ik aan een 1 aprilgrap. Die avond draaide het bij De Rijdende Rechter niet om een hoog opgelopen burenruzie over een schutting die niet precies op de erfgrens staat of misbruik van het recht op overpad. In deze aflevering kwam er een zaak voorbij over auteursrecht. Mr. Frank Visser verdiepte zich in het auteursrecht en in licentieovereenkomsten. Hij werd daarin bijgestaan door prof. mr. Dirk Visser, hoogleraar intellectuele eigendomsrecht en een van de experts op het gebied van auteursrecht in Nederland.
Waar ging de zaak precies over? Fotograaf Nelson Mooren maakte een foto van een model bij een trambaan in Amsterdam Zuidoost en zond deze in voor een fotowedstrijd die georganiseerd was door Zuidoost Partners, het bureau citymarketing van het stadsdeel Zuidoost. Door het inzenden ging Mooren akkoord met de voorwaarden en gaf hij Zuidoost Partners toestemming om zijn foto ‘rechtenvrij’ te publiceren voor niet-commerciële, promotionele doeleinden. Maar Zuidoost Partners ging een stap verder. Alle inzendingen werden verzameld in een database om ze later nog een keer te kunnen gebruiken.
Deze database werd beschikbaar gesteld aan In Your Pocket, een bedrijf dat commerciële stadsgidsen maakt in opdracht van steden over de gehele wereld. Op de site van de stadsgids van Amsterdam plaatste het bedrijf vervolgens Moorens foto ter illustratie van het stadsdeel Zuidoost. De fotograaf vond dat een schending van zijn auteursrecht. Hij had er geen toestemming voor gegeven, hij ontving er geen vergoeding voor en zelfs een naamsvermelding ontbrak.
Nu is De Rijdende Rechter een tv-programma dat rechtsonderwerpen laagdrempelig wil presenteren aan het publiek. Ook in deze aflevering werd er niet gekozen voor een analyse van de wetsartikelen en de licentieovereenkomst. In plaats daarvan zagen we mr. Visser, vergezeld door een aantrekkelijk model, togen naar de locatie waar Mooren zijn foto had gemaakt.
Bij de trambanen lichtte de fotograaf zijn bezwaren en de eis toe, waarna de eigenaar van In Your Pocket zijn kant van het verhaal vertelde. In de studio legde prof. mr. Dirk Visser als deskundige in enkele zinnen het auteursrecht uit en gingen twee voorstanders van het traditionele verdienmodel van auteursrecht (waaronder Tim Kuik, directeur van Stichting BREIN) nogal bescheiden in discussie met twee voorstanders van nieuwe en meer flexibelere verdienmodellen. Zoals gewoonlijk mocht een groep uit het publiek zich daarna uitspreken over de kwestie.
In zijn uitspraak concludeerde mr. Visser dat Nelson Mooren het auteursrecht heeft op de foto in kwestie. Door het meedoen aan de fotowedstrijd heeft Mooren een licentie verstrekt aan Zuidoost Partners waarin het hun alleen vrij stond deze foto ‘rechtenvrij’ te publiceren. Rechtenvrij bestaat echter niet. Hoewel dat opgevat kan worden als toestemming om de foto zonder vergoeding te publiceren voor de in de voorwaarden genoemde doeleinden, gaf die licentie Zuidoost Partners niet het recht om de foto op te nemen in een database en deze te verstrekken aan een commerciële partij. In Your Pocket ging er klakkeloos van uit dat de aangeleverde foto’s rechtenvrij waren, maar aangezien het bedrijf zelf deze foto (opnieuw) publiceerde was het zijn eigen verantwoordelijkheid om de rechten goed te regelen. En dat heeft In Your Pocket niet gedaan. Het is dan ook In Your Pocket die het dubbele van de gebruikelijke kosten van de foto moet vergoeden aan Nelson – plus een schadevergoeding omdat de naamsvermelding ontbrak.
De kijkers thuis, die aan de hand van enkele stellingen ook hun oordeel konden geven, vonden auteursrecht nog geen alledaags onderwerp. Slechts een kleine meerderheid van de ‘thuisrechters’ bleek Nelson gelijk te geven.
Ruziënde buren mogen misschien wel spannender zijn om naar te kijken, toch is dankzij De Rijdende Rechter het auteursrecht wel een stukje dichter bij het grote publiek gekomen. En kijken zowel amateurfotografen als bedrijven in het vervolg wat beter naar hun (auteurs) rechten en plichten.
Raymond Snijders is senior informatiebemiddelaar bij Hogeschool Windesheim.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 4 / 2014. Het gehele nummer kun je hier lezen