Kees Thomassen (1950) neemt afscheid als conservator namiddeleeuwse handschriften bij de Koninklijke Bibliotheek. Hij is gespecialiseerd in vriendenboeken.
Hoe is je belangstelling voor het vriendenboek ontstaan?
De Koninklijke Bibliotheek (KB) bezit de grootste Nederlandse collectie alba amicorum oftewel vriendenboeken en die vielen automatisch onder mijn verantwoording. Naarmate ik er meer door mijn handen liet gaan, groeide de fascinatie voor dit genre dat vanaf het midden van de zestiende eeuw tot aan de opkomst van de moderne media heeft gebloeid, zij het dat er natuurlijk een wereld van verschil is tussen een oud adellijk vriendenboek en ‘poesie-albums’ van lagere schoolmeisjes.
Was werken in een bibliotheek altijd al een droom van je?
Nou, een droom is wat overdreven, maar mede door een aangeboren hardhorendheid leek een bibliotheek me wel wat. Daar heerste vooral oorverdovende stilte!
Wat trok je aan in de functie conservator namiddeleeuwse handschriften?
Na mijn studie kreeg ik de kans de eerste ordening in een enorm uitgeversarchief aan te brengen. Ik kwam weliswaar iedere dag bedekt met stof en vuil thuis, maar het was spannend werk, iedere verhuisdoos bevatte weer nieuwe verrassingen. Toen de vacature voor die baan bij de KB in de krant verscheen, heb ik geen moment geaarzeld.
Hoe heeft je belangstelling voor het vriendenboek zich in de loop van je carrière ontwikkeld?
Het begon met bekijken wat er al in huis was, en al snel kwam daar de aanschaf van nieuwe exemplaren bij. In de loop van de tijd heb ik er zo’n 300 – uit allerlei perioden – voor de KB weten te bemachtigen en daar zaten hele bijzondere tussen. Een hoogtepunt was de verwerving van de elf delen tellende verzameling van de familie Van Harinxma thoe Slooten uit de jaren 1576-1631 (goo.gl/1qYor). Daarnaast ben ik vrij snel met enige Leidse collega’s begonnen met de opzet van een database van alle Nederlandse alba van vóór 1800. Heel leuk werk. Een eerste inventarisatie leverde er ruim 1000 op en nu staat de teller op bijna 2000 (goo.gl/ANBuI). Ook de organisatie van een grote overzichtstentoonstelling in Museum Meermanno in 1990 en het publiceren van een hele rits artikelen over afzonderlijke vriendenboeken waren inspirerende activiteiten.
Wat is de rol van de KB wat betreft het bewaren van dit erfgoed?
Zoals gezegd beschikt de KB over de grootste collectie die altijd met veel zorg is geconserveerd en ontsloten. Dat laatste niet alleen via beschrijvingen in onze online publiekscatalogus, want dankzij het Europeana-project kun je sinds een jaar bij vrijwel alle afzonderlijke bijdragen in vriendenboeken direct doorklikken naar een afbeelding. Eigenlijk hoef je voor KBalba de deur niet meer uit, maar een plaatje gaat natuurlijk nooit boven de sensatie een originele tekening van Rembrandt of een sonnet van Joost van den Vondel in je handen te houden. Hoe het in de toekomst zal gaan is koffiedik kijken, want massadigitalisering van het gedrukte erfgoed heeft binnen de KB de grootste prioriteit.
Het mooiste vriendenboek dat je kent?
Het album van Jacob Heyblocq, rector van de Latijnse School te Amsterdam uit de tweede helft van de zeventiende eeuw. Geen enkel album bevat zoveel topkwaliteit in woord en beeld. Van Vondel tot en met Focquenbroch, van Rembrandt tot en met Govert Flinck. Het is niet voor niets dat juist van dit album in 1998 een facsimile is uitgegeven. Wie op een comfortabele manier een indruk ervan wil krijgen, kan terecht op de website van de KB (goo.gl/5W9Rh).
Welke studie heb je gedaan?
Nederlandse taal- en letterkunde, met als specialisatie de letterkunde van de negentiende eeuw. Niet direct heel nuttig voor de bestudering van vriendenboeken, maar met de juiste academische attitude kun je een heel eind komen. Verder heb ik de bibliotheekopleiding te Amsterdam gevolgd en de nodige cursussen oud schrift.
Je allereerste baan?
Tegenwoordig kan dat helemaal niet meer, maar ik moet bekennen dat mijn huidige baan de eerste en enige is.
Wat is je favoriete site of blog?
Tja, een oratio prodomo, maar dat is toch wel de site van de KB. Maar ook op sites als de DBNL en Bibliopolis ben ik geregeld te vinden. Weblogs die ik graag volg, zijn onder meer die van De Contrabas en Neder-L.
Welk ebook las je het laatst?
Hier antwoordt opa: geen.
Welk papieren boek las je het laatst?
Jan Brokkens Blok. De boekhandelaar van mijn vader. Een aardig verhaal over een Rotterdamse boekhandelaar.
Je favoriete vrijetijdsbesteding?
Boekjes maken op de oude ambachtelijke wijze. Dus met zethaak, losse loden letters en een boekdrukpers.
Wat had je willen zijn als…
Allround timmerman. Heel concreet dingen met je handen maken. Mijn ouders hadden me zien aankomen, zoonlief had hersens dus die moest zo nodig leren.
Wat ga je na je afscheid van de KB doen?
Twee dingen. Ten eerste verdere studie naar de achttiende-eeuwse Leidse studentenalba. En ten tweede heel veel mooie (papieren!) boekjes maken op mijn eigen pers De Uitvreter. Rijp en groen door malkander (www.uitvreter.nl).
Deze bijdrage komt uit IP nr. 7&8 / 2012. Het gehele nummer kun je hier lezen