Eind februari baarde het bericht opzien dat de gemeente Waterland per 1 januari 2014 stopt met het afnemen van diensten van de bibliotheek Waterland en de commerciële dienstverlener Karmac in de arm neemt. Ook in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten wordt in een aantal gemeenten het openbaar bibliotheekwerk geprivatiseerd.
Door: Frank Huysmans
Eerst even terug naar Nederland. Karmac garandeert dat het de uitleenfunctie in de vier huidige vestigingen in de gemeente Waterland kan verzorgen voor 180.000 euro per jaar. De bibliotheek ontvangt in 2013 nog 307.000 euro voor het verzorgen van een volledige bibliotheekvoorziening. De bibliotheek had aan de gemeente laten weten dat ze de dienstverlening niet voor 180.000 euro op peil kon houden.
Bezwaren tegen deze ontwikkeling die niet alleen van de zijde van de bibliotheek werden gehoord, waren er in overvloed. Een greep: de dienstverlening wordt versmald tot uitlenen van waarschijnlijk vooral goedlopende titels ten koste van het ‘moeilijke boek’; andere activiteiten, zoals programma’s voor basisscholen, cursussen, culturele programmering en doelgroepenvoorzieningen (leesgehandicapten) verdwijnen; aansluiting op de digitale diensten vervalt; gekwalificeerd personeel wordt wellicht vervangen door vrijwilligers die voor niets gaan werken terwijl het bedrijf een goede omzet draait. De vraag is natuurlijk wel of die vrees terecht is. Zijn er voorbeelden uit andere landen waar iets soortgelijks is gebeurd?
Buitenlandse situatie
De blog dontprivatiselibraries.blogspot.co.uk volgt de situatie op dit vlak in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten op de voet. In Croydon, ten zuiden van Londen, lopen de gemoederen rond een soortgelijke situatie hoog op. Gemeentebestuur en de door de Tories gedomineerde raad waren voornemens de bibliotheekvoorziening te gunnen aan John Laing. Dit is een bedrijf dat in publiek-private partnerschappen infrastructurele projecten realiseert; vooral snelwegen (ook in Nederland) maar ook schoolgebouwen en nu dus bibliotheken.
Vlak voor de gunning door Croydon stelde Laing aanvullende eisen ten aanzien van toekomstige pensioenvoorzieningen van medewerkers. De aanbesteding kon weer opnieuw beginnen, tot ongenoegen van Labour, dat sowieso al niets van de uitbesteding van de bibliotheekvoorziening aan de commercie moest hebben. Een ander geval doet zich voor in Ventura County in Californië, ten noordwesten van Los Angeles. In die regio zijn de gemeentes Moorpark en Camarillo overgestapt van de openbare bibliotheekorganisatie op Library Systems and Services LLC (LSSI), een bedrijf uit Maryland (aan de oostkust) opgericht door bibliotheekprofessionals. Een derde gemeente, Simi Valley, volgt op 1 juli nadat de raad onlangs unaniem voor deze overgang stemde.
Gemeentebestuur, raadsleden en LSSI zelf stellen in Simi Valley dat men op grond van de ervaringen in Moorpark en Camarillo een betere service verwacht. De dienstverlening van LSSI wordt zelfs uitgebreid terwijl de gemeente een half miljoen dollar op jaarbasis bespaart. Het personeel dat overbodig wordt, staat vooraan in de rij wanneer het op een baan in de geprivatiseerde bibliotheek wil solliciteren. In de gemeenten in de regio die eerder overstapten, heeft naar het schijnt niemand zijn baan verloren. Volgens een persbericht van LSSI zijn sinds de overgang in Moorpark en Camarillo het ledental, het aantal Vrienden van de Bibliotheek en de plaatselijke steun voor bibliotheekprogramma’s gegroeid.
Het lijkt dus te kort door de bocht dat privatisering per definitie negatief uitpakt voor de gemeenschap en het personeel. De pijn lijkt eerder voort te komen uit de bezuinigingen die ermee gepaard gaan of er de aanleiding voor zijn.
Frank Huysmans is redacteur van InformatieProfessional.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 3 / 2013. Het gehele nummer kun je hier lezen