Mensen met verschillende politieke standpunten blijken vaak andere zoektermen te gebruiken, zelfs als ze naar hetzelfde onderwerp zoeken. Dat blijkt uit onderzoek van politiek communicatiewetenschapper Marieke van Hoof naar de invloed van zoekgedrag op de politieke informatie die we online vinden.
Om te achterhalen hoe internetgebruikers hun zoektermen formuleren liet Van Hoof bijna tweeduizend mensen zoeken naar controversiële maar verschillend gepolariseerde kwesties in Nederland: migratie en klimaatverandering. Mensen die positiever staan tegenover migratie naar Nederland gebruikten eerder de zoekterm ‘vluchteling’, en mensen die negatiever tegenover migratie naar Nederland staan de zoekterm ‘asielzoeker.’ Deze variatie in zoektermen leidde tot heel andere zoekresultaten.
Frames in mind
Het standpunt dat mensen innemen over kwesties en de manier waarop zij daarover denken, wordt in het onderzoek frames in mind genoemd. ‘Die frames worden gevormd door hun sociale omgeving en door media die zij gebruiken. Zo kijken mensen het journaal, lezen ze de krant of praten ze met hun buren. En dit vertaalt zich weer naar de manieren waarop zij informatie zoeken’, zegt Van Hoof. De keuze van een zoekterm is dus niet alleen een technische handeling, ze is een weerspiegeling van de manier waarop mensen de wereld om hun heen begrijpen.
Algoritme
In het tweede deel van haar onderzoek combineerde Van Hoof zoektermen en algoritmes. Daarbij keek ze in hoeverre de zoekterm en algoritmische personalisatie invloed hebben op de zoekresultaten. ‘Omdat zoekmachine-algoritmes strikte bedrijfsgeheimen zijn, krijgen wij als wetenschappers moeilijk inzicht in hoe ze precies werken. Om dit toch te onderzoeken heb ik 280.000 Google-zoekresultaten verzameld met behulp van computerprogramma’s die het zoekgedrag van echte mensen nabootsen’, legt Van Hoof uit. ‘Deze “kunstmatige gebruikers” maakten het mogelijk om te testen wat er gebeurt als je de zoekterm of de zoekgeschiedenis aanpast.’
Als iemand herhaaldelijk zoekt naar de term ‘asielzoekers’, leert het algoritme van de zoekmachine dat deze gebruiker waarschijnlijk interesse heeft in content gerelateerd aan asielzoekers. Hierdoor zouden toekomstige zoekresultaten kunnen worden beïnvloed, zelfs wanneer de gebruiker een andere zoekterm invult, zo constateert de onderzoeker.
Gebruik GenAI zoekmachines
Van Hoof promoveert op het onderwerp (Politics At Your Fingertips. The Interplay Between Users and Algorithms in Online Political Information Search) aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Ze gaat vervolgonderzoek doen naar het gebruik van generatieve AI in zoekmachines, waarbij zoekresultaten in de vorm van een samenvatting bovenaan de zoekpagina worden gepresenteerd in plaats van als links naar externe websites. Van Hoof is vooral benieuwd naar de juistheid van deze samenvattingen en of de gebruiker kritisch is op antwoorden die door AI worden geschreven.