Wat doen Nederlandse openbare bibliotheken met ebooks? InformatieProfessional sprak met Sander van Kempen, manager content Stichting Bibliotheek.nl.
Door: Jos van Dijk
Hoe ziet het aanbod van ebooks van de openbare bibliotheken er momenteel uit?
‘Op dit moment is het productaanbod voor ebooks vanuit Bibliotheek.nl als volgt: Via streaming zijn nu, alleen voor leden, ongeveer 300 rechtendragende ebooks online te lezen, daar komen de komende maanden nog tientallen titels bij. Ook via streaming zijn in het programma Lees Meer voor leden en niet-leden in totaal 94 ebooks online. Een app met rechtenvrije ebooks (eBooks eregalerij) geeft toegang tot 26 titels met veel context.’
‘Daarnaast zullen we de komende maanden de volgende producten gaan opleveren: een app, voor rechtenvrije ebooks, met meer dan 1.000 ebooks van DBNL en Gutenberg en uit dezelfde bronnen meer dan 40.000 rechtenvrije ebooks via NBC+ en de lokale Aquabrowser.’ ‘Naast het aanbod van bibliotheek.nl kunnen lokale bibliotheken via het ePortal van de NBD ebooks en e-audiobooks uitlenen. (Begin februari bestond die collectie uit 728 Nederlandstalige ebooks, 3500 gratis Engelstalige ebooks en 481 Nederlandstalige e-audiobooks, JvD.)’
Een van de opgaven van de openbare bibliotheek is iedereen zonder drempels toegang geven tot het beschikbare aanbod aan informatie. Kan de OB dat in het geval van ebooks met al die verschillende instrumenten en technieken waarmaken?
‘Iedereen moet ebooks kunnen lezen. Ik vind dat de techniek hier niet leidend moet zijn en dat het de opgave van de bibliotheek is om een laagdrempelig aanbod te bieden. Op dit moment is dit nog niet bij alle producten het geval. We hebben inmiddels wel een html-versie van online lezen (in samenwerking met Public Library Online), waardoor deze ebooks op veel manieren zijn te lezen.’
Er is veel onzekerheid over het beste businessmodel voor het aanbod van ebooks door openbare bibliotheken. Waar gaat het volgens jou naartoe?
‘Er zal pas over enkele jaren een eenduidig businessmodel voor tijdelijke toegang tot ebooks zijn waar alle uitgevers en bibliotheken zich in kunnen vinden. Dit is niet erg; dit komt omdat de markt enorm in beweging is en er, ook internationaal, weinig praktijkvoorbeelden zijn waar je ziet dat er een goede balans is tussen de belangen van de uitgever, de bibliotheek en de eindgebruiker.’
‘Voorlopig verwacht ik dat we dus flexibel moeten zijn, veel proberen, meten, evalueren en bijstellen. Ik verwacht dat het businessmodel zal toegroeien naar toegang tot ebooks (en minder bezit) en er altijd een commercieel aanbod zal zijn naast een aanbod van de bibliotheken.’
Hoe verhoudt het lenen van ebooks via de bibliotheek zich met initiatieven van boekhandels om ebooks te verhuren (Amazon, Centraal Boekhuis)? Zullen bibliotheken op den duur niet gepasseerd worden door deze bedrijven?
‘Ik ben daar niet zo somber over. Ik denk dat we als bibliotheken een mooi uitgangspunt hebben met onze 900 fysieke vestigingen, het betrouwbare merk bibliotheek dat bijna heel Nederland kent, onze mogelijkheden om ebooks beschikbaar te stellen aan groepen die commercieel minder aantrekkelijk zijn, zoals jeugd en minderbedeelden, dat we leden en niet-leden een goed en betrouwbaar advies kunnen geven en dat we een breed aanbod ebooks kunnen bieden.’
‘Ik geloof dat er naast het commerciële aanbod voldoende ruimte zal zijn voor een non-commercieel aanbod van de bibliotheek, net zoals bij papier ook het geval is. We moeten wel kijken hoe we veel meer Sander van Kempen kunnen samenwerken (met partijen als het Centraal Boekhuis, et cetera). En de bibliotheken kunnen onderling ook meer en beter samenwerken.’
Welke steun krijgen jullie van de overheid? Is het uitstel van de nieuwe Bibliotheekwet niet een belemmering bij de financiering?
‘De overheid steunt de ebookinitiatieven door jaarlijks subsidie te geven voor de ontwikkeling van de digitale infrastructuur en de digitale bibliotheek. De bibliotheken brengen op dit moment zelf het geld bijeen voor de inkoop van digitale content. In de wetgeving wil de overheid ook de inkoop van digitale content centraal faciliteren. Op dit moment hebben wij voldoende steun en middelen om een infrastructuur voor ebooks te maken en ebooklicenties in te kopen. Ook de lokale bibliotheken steunen dit zoals onder andere blijkt uit het feit dat de omslaggelden voor 2013 zijn verhoogd, waardoor er meer middelen beschikbaar komen voor inkoop van digitale content.’
Openbare bibliotheken garanderen de privacy van de leners. Niemand hoeft te weten wat ik lees. Met digitale content is dat principe een stuk lastiger te realiseren. Hoe garanderen bibliotheken de privacy van leners van ebooks?
‘Wij moeten garanderen dat wat gelezen wordt niet te herleiden is naar een individueel persoon, anders wordt de privacy inderdaad geschonden. Dit uitgangspunt hanteren we nu bij het ontwikkelen van de infrastructuur en dat betekent onder andere dat bepaalde gegevens van leden versleuteld worden. Dit is trouwens ook een punt waarop bibliotheken zich mogelijk kunnen onderscheiden van commerciële partijen.’
Deze bijdrage komt uit IP nr. 2 / 2013. Het gehele nummer kun je hier lezen