Het spaargeld gaat naar de kinderen, de auto naar je zus en de inboedel naar de kleinkinderen. Wellicht heb je het testament al netjes op orde. Maar wat gebeurt er met alle digitale bestanden en accounts als je komt te overlijden? Grote kans dat Gmail, foto’s in de cloud en Candy Crush highscores op Facebook onbereikbaar zijn voor de nabestaanden. IP onderzocht daarom enkele handige dodemansknoppen om je digitale nalatenschap veilig te stellen.
Door: Vincent Janssen
De dodemansknop is een aloude techniek die gebruikt wordt bij gevaarlijke machines en voertuigen. Als de gebruiker van het apparaat de knop of schakelaar loslaat, bijvoorbeeld in het geval van een calamiteit, valt de machine stil. Heel handig als je met je jetski onderuitgaat bijvoorbeeld. Tegenwoordig zijn er ook digitale dodemansknoppen: gebruikers kunnen hiermee aangeven wat er na het overlijden met hun data moet gebeuren. Zo is het mogelijk om ervoor te zorgen dat nabestaanden toegang krijgen tot alle online accounts, maar dat die gênante browsergeschiedenis automatisch verwijderd wordt.
Erfgenamen
Als je op zoek gaat naar digitale dodemansknoppen, word je bij wijze van spreken levend begraven onder een grote berg aan apps, tools en websites die kunnen helpen met het plannen van een digitale nalatenschap. TheDigitalBeyond.com heeft ruim zeventig veelgebruikte diensten geïnventariseerd. De meeste van deze digitale dodemansknoppen werken op eenzelfde manier: de tool of applicatie checkt op regelmatige basis of de gebruiker nog leeft, en na een lange periode van inactiviteit komt de dienst pas in actie. Wat er dan gebeurt, heeft de gebruiker zelf in de hand. De Legacy Locker van de wachtwoordenapplicatie PasswordBox maakt het bijvoorbeeld mogelijk om een digitale erfgenaam aan te wijzen. Als het noodlot toeslaat, krijgt deze persoon automatisch alle wachtwoorden van de overledene, inclusief de laatste digitale wensen. Legacy Locker en vergelijkbare producten maken het opzeggen van je te dure Tinder Plusaccount zo een stuk eenvoudiger voor nabestaanden.
Digitaal kerkhof
Mocht je je afvragen wat er na je dood met het Facebook-profiel gebeurt, dan is het simpele antwoord: vrij weinig. Facebook controleert niet of een gebruiker nog leeft. Sterker nog: ze maakt het nabestaanden erg lastig om het account van een overleden familielid te verwijderen. Niet voor niets bestempelde de BBC dit sociale netwerk als een ‘niet te stoppen digitaal kerkhof’.
Omdat er in de toekomst meer dode dan levende Facebookgebruikers zullen zijn, is het gelukkig wel mogelijk om zelf alvastte bepalen wat er in de toekomst met je account gebeurt. De Facebookpagina kan bijvoorbeeld automatisch worden verwijderd of omgezet naar een herdenkingspagina. Zo’n herdenkingspagina komt onder beheer van een vooraf benoemde erfgenaam; nabestaanden hoeven Facebook alleen op de hoogte te stellen van het overlijden.
Twitter heeft een soortgelijk beleid en ook Instagram biedt de mogelijkheid een profiel om te zetten naar een herdenkingspagina. Snapchat heeft helaas geen vergelijkbare functies. Bij de voorkeursinstellingen van Google is het juist weer kinderlijk eenvoudig om een dodemansknop in te stellen. Google zal je vervolgens met enige regelmaat aan de pols voelen. Na een lange periode van inactiviteit worden het Gmail-account, Google Drive en zelfs het Google+ profiel waar je nooit iets mee deed automatisch gedeeld met de digitale erfgenamen.
PS, I love you
Naast het behoud van data kunnen dodemansknoppen ook gebruikt worden voor het gericht verspreiden van informatie en berichten naar nabestaanden. Het naspelen van de romantische taferelen uit het verfilmde boek PS, I love you was nog nooit zo eenvoudig.
Op DeadMansSwitch.net is het bijvoorbeeld mogelijk om berichten te schrijven die na de dood met regelmatige intervallen naar nabestaanden verstuurd worden. Met de ‘Dead Man’s Switch’ kun je het rouwproces van je partner verzachten of, zelfs decennia na je overlijden, vrienden de stuipen op het lijf jagen met plotselinge e-mails.
Afternote.com gaat nog een stap verder: iedereen kan hier een blog creëren. Dit ‘levensverhaal’ wordt post mortem gepubliceerd. Zo kun je nabestaanden alsnog verrassen met eventuele laatste wensen, geheimen of grappige selfies. SafeBeyond.com biedt zelfs een zogeheten ‘Location Messages’-service. Nabestaanden ontvangen dan pas berichten als zij op een door jou aangegeven locatie aankomen.
Garantie
Het opzetten van een dodemansknop lijkt een leuk zaterdagklusje. Er is echter een cruciaal struikelblok: wat als je levensduur langer is dan die van de gebruikte website? Internetranker Alexa.com schatte ooit de gemiddelde levensduur van een website op slechts 75 dagen. Als men op vroege leeftijd al begint met het opzetten van een digitaal nalatenschapsplan, is er dus een grote kans dat al dit werk tevergeefs is. De denktank ‘Digital Legacy Association’ organiseert jaarlijks zelfs een congres om oplossingen voor dit probleem te bespreken. Sommige websites bieden wel enige garanties, bijvoorbeeld dat gegevens overgezet zullen worden naar een andere tool bij faillissement, maar dit is meestal tegen betaling. Het plotselinge verdwijnen van MyWebWill.com in 2015 geeft helaas aan dat niet alle dodemansknoppen zekerheid bieden. Zelfs niet als gebruikers 300 dollar hebben betaald voor een MyWebWill Premium-account.
Hoewel lang niet alle tools de nalatenschap waarborgen, is het niet onverstandig om na te denken over wat er met je digitale voetafdruk gebeurt. Met het bewaren van je gegevens en laatste wensen in een cloud-opslag die bereikbaar is voor familie of vrienden, heb je meer invloed op de herinnering die je achterlaat. Je bent dan tevens verzekerd van een hiernamaals in de wolken.
Vier tips
- Kies een dodemansknop die aansluit bij je eigen wensen. Sommige tools zijn voornamelijk gericht op het verspreiden van je informatie, terwijl andere bedoeld zijn om al je gegevens permanent te vernietigen.
- Gebruik de bestaande dodemansfuncties van apps zoals Facebook, Google of Twitter om ervoor te zorgen dat je gegevens na je dood verwijderd worden. Je Google-account wordt weliswaar ook verwijderd als deze lange tijd ongebruikt is, maar sommige accounts blijven gewoon bestaan. Een herdenkingspagina op Facebook kent bijvoorbeeld geen einddatum.
- Sommige uitvaartverzekeringen, zoals Yarden, bieden tegenwoordig ook de mogelijkheid om je digitale wensen vast te leggen. Zo kun je met een online formulier aangeven wat er na je overlijden met je accounts moet gebeuren.
- Natuurlijk kun je dit ook direct aan een nabestaande overlaten, bijvoorbeeld door je wachtwoorden en wensen ergens op te schrijven.Controleer regelmatig of al je protocollen nog up-to-date zijn. Wensen en voorkeuren kunnen veranderen. Je zou immers vandaag de dag ook niet willen dat Psy’s Gangnam Style gedraaid wordt bij je uitvaart.
Vincent Janssen is redacteur van IP en specialist Scientific Information bij de Maastricht University Library.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 9 / 2016. Het gehele nummer kun je hier lezen.