Conflicten op sociale media tussen Nederlandse parlementariërs zijn overwegend beschaafd en richten zich op kwesties in plaats van op feitelijke meningsverschillen. Als conflicten echter omslaan in onbeschaafde aanvallen, heeft dat een nadelig effect op de politieke betrokkenheid van burgers en op hun mening over politici.
Dit constateert communicatiewetenschapper Emma van der Goot in haar promotieonderzoek Online Battles: Conflict frames in political actors’ online communication: context, content, and consequences. Ze onderzocht of de nadruk op conflict in politieke communicatie – en de berichtgeving die daarop volgt – een nadelig effect heeft op de democratie. Van der Goot verdedigt haar proefschrift op 11 september aan de Universiteit van Amsterdam.
Opvallen in informatieoverload
Conflict is in veel opzichten de essentie van politiek. Het is dan ook niet verwonderlijk dat politici vaak gebruikmaken van ‘conflictframes’ om op te vallen in een mediaomgeving met een overvloed aan informatie. Dit betekent nadruk leggen op tegenstellingen, tegenstanders aanvallen en agenda’s afzetten tegen die van concurrenten. Zo proberen ze hun aanwezigheid in de traditionele media veilig te stellen. Sociale media bieden politici de mogelijkheid om journalisten te omzeilen en rechtstreeks met kiezers te communiceren. Ook zijn ze een verlengstuk van en toegangspoort tot traditionele media. Omdat deze media vaak een voorkeur hebben voor berichtgeving over conflicten en onenigheid, lijkt het wel alsof er altijd overal conflicten zijn.
Van der Goot stelt dat het type conflict uitmaakt en dat sommige conflicten schadelijker zijn dan andere. ‘De inhoud van de conflicten is cruciaal. Mensen kunnen conflicten acceptabel vinden als ze op een beschaafde manier worden gevoerd, maar een hekel aan politici krijgen als deze elkaar gaan beledigen. Ook wanneer politici het oneens zijn over basisfeiten, kan dit een negatieve invloed hebben op de mate waarin burgers hen vertrouwen.’
Gedeelde verantwoordelijkheid politici en journalisten
Volgens de communicatiewetenschapper moeten we ons niet zozeer richten op hoe we conflicten uit de politiek halen, maar op hoe we ervoor zorgen dat deze tot positieve veranderingen leiden. ‘We moeten constructieve en respectvolle dialoog en conflicten op basis van inhoudelijke thema’s aanmoedigen. Zo kunnen we elkaars standpunten beter leren begrijpen en worden burgers actief bij het democratische proces betrokken. Dit is een gedeelde verantwoordelijkheid voor politici en journalisten.’