De landelijke en regionale media willen dat het volgende kabinet iets doet aan de dominante positie van grote Amerikaanse en Chinese techbedrijven. ‘Onze samenleving verliest haar greep op een waarheidsgetrouwe en pluriforme informatievoorziening door de dominante rol van mondiale techbedrijven. Dit vormt een ernstige bedreiging voor de democratische weerbaarheid, maar ook voor de strategische autonomie en daarmee de veiligheid van Nederland.’
De directies van alle grote Nederlandse media – publiek en privaat – schrijven dit in een eensgezinde brief aan informateur Sybrand Buma en de onderhandelaars van D66 en CDA. Hun oproep luidt: maak, in het belang van de rechtsstaat, de veiligheid van informatievoorziening een urgent thema in de formatiebesprekingen, nu veiligheid een van de hoofdpunten is op de formatie-agenda.
De gezamenlijke oproep is een initiatief van Stichting Democratie en Media en is onder meer ondertekend door NOS en NPO, RTL Nederland, Talpa Network, DPG Media, Mediahuis Nederland, ANP en de Nederlandse Vereniging van Journalisten. De organisaties voor regionale en lokale publieke omroepen (RPO en NLPO) hebben zich ook aangesloten.
Bewindspersoon voor tech en media
De mediabedrijven vragen onder meer om duidelijk toezicht dat erop gericht is de pluriformiteit, onafhankelijkheid en aanspreekbaarheid van de informatievoorziening aan Nederlandse burgers te waarborgen. Europese regels om media te beschermen tegen mondiale techreuzen moeten ook in Nederland worden doorgevoerd, zeggen de organisaties. Die grote bedrijven gebruiken namelijk technologie om zonder toestemming nieuwsberichten bij elkaar te harken (scrapen) om zo hun AI-systemen te trainen.
In het nieuwe kabinet moet, als het aan de media ligt, een bewindspersoon komen die zich zowel bemoeit met technologie als media. Daarnaast willen de organisaties dat er bij plannen voor het ontwikkelen van kunstmatige intelligentie ook naar media wordt gekeken.
De organisaties waarschuwen voor een negatieve spiraal. Met AI voorkomen techbedrijven dat gebruikers naar andere plekken gaan om informatie te zoeken. Nieuwsorganisaties lopen bereik en inkomsten mis, waardoor de kwaliteit van de informatie waarop AI zich baseert achteruitgaat.
Brief aan Buma
Informateur Sybrand Buma heeft de brief per post ontvangen. ‘We zien uit naar de reactie van hem en de leiders van D66 en CDA. Dit is een urgent thema dat geen uitstel duldt gezien de razendsnelle ontwikkelingen op techgebied. Wij hopen op een uitnodiging om mee te denken’, zegt Nienke Venema van Stichting Democratie en Media.