Nederlanders brengen gemiddeld bijna 9 uur per dag door achter een scherm. Ruim 80 procent beoordeelt dit schermgebruik positief en geeft het een voldoende (gemiddeld een 7). Maar achter die tevredenheid schuilen duidelijke verschillen tussen leeftijdsgroepen. Met name jongeren worstelen met de balans.
Dat blijkt uit het onderzoek ‘Sta stil en kies bewust’, in opdracht van Netwerk Mediawijsheid uitgevoerd door onderzoeksbureau Motivaction. Aan het onderzoek deden 1.048 Nederlanders van 16 jaar en ouder mee. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van het thema ‘gezond schermgebruik’ van de Week van de Mediawijsheid, die vandaag begint en duurt tot 14 november.
Er blijkt een groot verschil tussen jong en oud als het gaat om schermgebruik en de tevredenheid daarover. Jongeren geven vaker aan ontevreden te zijn over hun schermgebruik, hebben minder het gevoel de controle te houden en ervaren meer druk vanuit hun omgeving om altijd bereikbaar te zijn.
Babyboomers daarentegen zijn het meest tevreden: 93 procent geeft zijn schermgebruik een voldoende en voelt vaker grip op de digitale balans.
Eindeloos scrollen
Voor de meeste Nederlanders zijn digitale media inmiddels onlosmakelijk verbonden met het dagelijks leven. Ze zorgen voor ontspanning, gemak en verbinding. Toch zijn er naast positieve ervaringen ook zorgen. Hoewel schermen veel gemak en ontspanning bieden, beschrijft 60 procent van de Nederlanders hun eigen schermgebruik als verslavend, Daarnaast gebruikt 60 procent schermen om even aan de realiteit te ontsnappen en de helft pakt een scherm vooral uit gewoonte of verveling. Vooral jongeren betrappen zichzelf vaker op eindeloos scrollen of het gevoel altijd online te moeten zijn.
Dr. Nastasia Griffioen, onderzoeker en coördinator van het Expertisecentrum Digitalisering en Welzijn: ‘Het gebruik van schermen kan ongemerkt een patroon worden dat moeilijk te doorbreken is. We grijpen naar ons scherm voor ontspanning, contact of gewoonte, maar merken vaak pas bij afstand nemen wat het met ons doet: onrust, verveling of de drang om weer online te gaan. Vooral jongeren herkennen dat gevoel sterk; ze ervaren vaker druk om voortdurend bereikbaar te zijn. Oudere generaties lijken hun schermgebruik vaker bewust te doseren, waardoor ze meer rust en controle ervaren.’
Bewuster schermgebruik
Ondanks de hoge tevredenheid staat 80 procent van de ondervraagden open voor bewuster schermgebruik. Hoe jonger, hoe groter de bereidheid om te veranderen. Zo zet Generatie Z vaker timers op apps of overweegt zij een pauze van sociale media. Millennials geven vaker aan al accounts te hebben verwijderd, terwijl babyboomers eerder kiezen voor vaste schermvrije momenten.
Het onderzoek laat ook zien dat jongeren vaker negatieve emoties ervaren bij schermgebruik, zoals stress, machteloosheid en het voelen van meer sociale druk. Voor ouders, vrienden en professionals is het daarom belangrijk om jongeren te helpen grip te houden op hun digitale balans.
Mary Berkhout, programmadirecteur Netwerk Mediawijsheid, zegt dat kleine aanpassingen in ons schermgebruik al een groot effect hebben en nadelige gevolgen beperken. Generatie Z stelt vaker timers in voor bepaalde apps en voeren gesprekken met hun omgeving over manieren om bewuster om te gaan met schermtijd. Ook maken ze gebruik van de optie om hun telefoon in te stellen op grijstinten om afleiding te verminderen.
Deze drie meteen toepasbare tips zijn ook te vinden in de 10 tips die Netwerk Mediawijsheid, in het kader van de Week van de Mediawijsheid, heeft ontwikkeld samen met experts.