Door Leen Liefsoens
Nadat Elon Musk met veel reuring het roer overnam bij Twitter zijn mensen massaal overgestapt naar het open source Mastodon. Wat is Mastodon, waarom is dit nu het populairste alternatief voor Twitter en hoe ga je ermee aan de slag?
EEN NIEUW SOCIAAL NETWERK?
Alhoewel Mastodon adverteert als ‘het sociale netwerk dat niet te koop is’, is het eigenlijk geen sociaal netwerk. Mastodon is namelijk de naam van de op GitHub beschikbare opensourcesoftware die kan worden gebruikt om sociale netwerken mee te bouwen. Mastodon maakt deel uit van het al in 2008 ontstane netwerk fediverse. Fediverse was toen al een tegenbeweging voor centraal georganiseerde diensten in eigendom van één bedrijf als Facebook.
Fediverse is een samengesteld woord, een combinatie van ‘federation’ en ‘universe’. Het omvat een veelheid aan netwerken die elk onafhankelijk zijn, maar toch met elkaar kunnen communiceren omdat ze gebruikmaken van hetzelfde open protocol (ActivityPub). Ieder netwerk heeft een eigen bestuur en cultuur waarmee communities kunnen worden gevormd rondom een bepaald onderwerp of waardenstelsel, maar doordat ze allemaal dezelfde taal spreken, ontstaat er een groot gefedereerd netwerk. Nu velen het gevoel hebben dat Twitter is overgenomen door een grillig autoritair persoon, is het overstappen naar een netwerk met deze waarden en infrastructuur een aanlokkelijke beslissing.
AAN DE SLAG
Omdat het om opensourcesoftware gaat, kunnen organisaties hun eigen Mastodon opzetten. Door een eigen server op te richten bepaal je als organisatie zelf wie je toestaat je server te gebruiken, en kun je een eigen gedragscode opstellen en daar een moderatiebeleid op toepassen. Doordat de individuele servers deel uitmaken van een groot fediverse-netwerk vindt er ook moderatie op dat niveau plaats. Alle netwerken kunnen elkaars accounts of zelfs hele servers blokkeren. Is eigen beheer wat te veel gevraagd, dan zijn er bedrijven die het hosten van de server op zich nemen of zijn er ervaren Mastodon-admins in te huren.
Individuen die aan de slag willen met Mastodon kunnen terecht bij de al bestaande openbare Mastodon-servers via joinmastodon.org. Je kunt kiezen voor een server in jouw regio, bijvoorbeeld mastodon.nl, of een server in jouw vakgebied, bijvoorbeeld mastodon.xyz voor wiskundigen. Daarna maak je een account aan op die server met je e-mailadres en wachtwoord. Na verificatie via e-mail kies je voor een weergave- en gebruikersnaam en voor een profiel- en achtergrondafbeelding.
TOOT EN BOOST
Twitter en Mastodon lijken op elkaar; niet alleen qua registratieproces na het kiezen van een server, maar ook qua werking en uiterlijk. Alleen de naamgeving van functionaliteiten verschilt soms. Je stuurt geen tweet, maar een ‘toot’, en je ‘boost’ in plaats van retweet. Een toot kan uit maximum 500 karakters bestaan. Je kunt een afbeelding, video- of geluidsbestand of poll toevoegen. En je kunt met links en hashtags werken. Net zoals Twitter kun je ook op Mastodon accounts volgen en kunnen deze accounts jou uiteraard ook terug volgen. Als een account zich op een andere server bevindt, kun je dit account vanaf de server waar jij op zit volgen door te zoeken op het volledige Mastodon-adres (gebruikersnaam in combinatie met de servernaam), bijvoorbeeld @leenlief@mastodon.nl of @sieverts@mastodon.social.
De lijsten van volgers en gevolgden vind je bij Mastodon bij de instellingen. Gebruik Fedifinder of Mastodon Handles in Twitter om diegene die je op Twitter volgt ook op Mastodon te volgen. En maak het anderen makkelijk door je eigen Mastodon-adres toe te voegen aan je naam of bio in Twitter. Om eenvoudig interessante content te delen is er de Mastodon Share Button. Wil je (nog een tijdje) op beide platformen actief zijn, gebruik dan Moa Bridge om te crossposten. Lange toots worden automatisch gesplitst in meerdere gekoppelde tweets.
BYE BYE BIG TECH
Het is afwachten of Mastodon een levendige plek blijft of dat het snel ten onder gaat. Het hangt ervan af of er genoeg organisaties en mensen overstappen met de drive om te laten zien dat sociale media op een andere manier kúnnen. Deze zijn ons al voorgegaan: @internetarchive@mastodon.archive.org, @waag.social, @idf.social, @ionica@mathstodon.xyz, @marije@mastodon.nl, @dweinberger@mastodon.social, @JamesGleick@sciencemastodon.com.
Ook IP zit sinds kort op Mastodon: @IPnieuws@mastodon.nl. Je vindt ons verder op LinkedIn, Facebook en Twitter.
Leen Liefsoens is redacteur van IP en senior informatiespecialist bij de bibliotheek van De Haagse Hogeschool.
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #9-2022. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
