Door Leen Liefsoens
Traditionele zoekmachines bepalen hoe zoekresultaten worden gerangschikt. Nieuwe zoekmachines zoals You.com, Neeva en Brave Search stellen gebruikers in staat de rangschikking van de resultaten te beïnvloeden.
RE-RANKING
Traditionele zoekmachines rangschikken de zoekresultaten aan de hand van een algoritme waarbij factoren rekening houden met de autoriteit van een webpagina en met de bruikbaarheid van de webpagina voor de eindgebruiker. De autoriteit kan worden beïnvloed door zoekmachineoptimalisatie, en om de bruikbaarheid vast te stellen probeert een zoekmachine zo veel mogelijk te weten te komen over de zoeker. Deze aanpak is logisch, want die gegevens kunnen natuurlijk licht werpen op wat een gebruiker echt wil, ook al typt hij slechts een enkel trefwoord in. De zoekmachine bepaalt echter welke gegevens worden verzameld en hoe deze bij de ranking worden ingezet. Sommige nieuwe zoekmachines hebben een andere aanpak: ze stellen gebruikers in staat controle te krijgen over hun resultaten. Het opnieuw rangschikken van resultaten is wat deze zoekmachines echt onderscheidt van Google en soortgelijke zoekmachines. Een belangrijke les die gebruikers van deze nieuwe zoekmachines kunnen leren, is dat er verschillende resultaatrangschikkingen mogelijk zijn.
OMHOOG OF OMLAAG
Zoekmachines als You.com, Neeva en Brave Search stellen de gebruiker in staat de ranking te beïnvloeden via het aangeven van voorkeuren. Welke en hoe voorkeuren kunnen worden aangegeven, verschilt per zoekmachine. Bij You.com en Neeva kun je bronnen of resultaten hoger of lager in de ranking krijgen door ze leuk of niet leuk te vinden. Bij You.com doe je dit voor bronnen op een aparte pagina, bij Neeva voor resultaten in de resultatenlijst zelf.
GOGGLES
Bij Brave Search heet de functie waarmee je de ranking kunt beïnvloeden Goggles. Een Goggle is een reeks van regels om de volgorde van de resultaten te bepalen. Goggles kunnen door een individu of door een community worden gemaakt. Vervolgens kan iedereen er dan voor kiezen om een Goggle toe te passen op de resultatenpagina van Brave Search. Zo kun je bepalen dat de zoekmachines bijvoorbeeld minder politiek bevooroordeelde nieuwssites of techsites hoger rangschikt. Een opvallende Goggle is die waarin de ranking wordt beïnvloed door pagina’s van de top 1.000meest bekeken websites juist niet mee te nemen. Dit resulteert in een unieke lijst van resultaten waarbij de nadruk ligt op het ontdekken van nieuwe inhoud. Het vermindert tevens de impact van agressieve zoekmachineoptimalisatie. Wanneer je zelf een Goggle maakt, kun je via eigen ingestelde specifieke opdrachten de ranking beïnvloeden. $boost=x,site=example.com en $downrank=x,site=example.com kunnen worden gebruikt om de resultaten van een specifieke site x keer (uitgedrukt in een cijfer) hoger of lager in de ranking te krijgen. Goggles kan zo een handig hulpmiddel zijn om het web vanuit verschillende perspectieven te verkennen.
DE KEUZE VAN DE GEBRUIKER
De gebruiker is gewend om tijdens het zoeken op het web slechts één lijst van resultaten, gerangschikt op een standaardmanier, voor zich te krijgen. Zelfs als de resultaten zijn gepersonaliseerd, kan de gebruiker niet zien of en hoe dit gebeurt. De hierboven genoemde nieuwe zoekmachines laten zien dat verschillende interpretaties van de inhoud van het web mogelijk zijn. En dat het niet alleen de taak van de zoekmachine is om deze inhoud te interpreteren, maar ook de keuze van de gebruiker.
Leen Liefsoens is redacteur van IP en senior informatiespecialist bij de bibliotheek van De Haagse Hogeschool.
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #3-2023. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
