Op 16 augustus is het 125 jaar geleden dat het onderzoeksschip Belgica vanuit Antwerpen vertrok naar Antarctica. De piepjonge bemanning zou de eerste worden die overwinterde in het Zuidpoolgebied. De Belgische nationale bibliotheek KBR heeft het verhaal van deze expeditie in kaart gebracht aan de hand van originele documenten uit haar collecties.
Het is een ietwat vergeten, maar spectaculair verhaal, stelt KBR. Op maandag 16 augustus 1897 vertrekt het omgebouwde Noorse robbenschip Belgica onder grote belangstelling uit de haven van Antwerpen. Aan boord een internationale bemanning van wetenschappelijk en varend personeel. Onder hen ook twee mannen die later wereldberoemd zullen worden: Roald Amundsen en Frederick Cook. Onder leiding van Adrien de Gerlache trotseert het schip zware stormen en een bittere poolwinter. In 1898 loopt de Belgica vast in het poolijs en de bemanning moet ongepland overwinteren op Antarctica.
De extreme omstandigheden en een gebrek aan vers voedsel drijven de mannen tot het uiterste. Een dieet met pinguïn- en zeehondenvlees houdt hen ternauwernood op de been. In januari 1899 zit het schip nog steeds muurvast en slaat de wanhoop toe. Pas op 28 maart 1899 bereikt de Belgica uiteindelijk weer vaste grond.
Reconstructie via originele kaart
KBR heeft een story map – ‘In het kielzog van de Belgica’ – gemaakt over deze tocht. Dankzij historische documenten biedt ze een nieuw perspectief op de belevenissen van De Gerlache en zijn bemanning, van hun doortocht door Vuurland tot in het pakijs van Antarctica. Al het beeldmateriaal is afkomstig uit de collecties van KBR. De bibliotheek bewaart veel bronnen over de Zuidpoolexpeditie: de originele kaarten die werden gebruikt tijdens de poolexpedities (1897-1909) van De Gerlache, maar ook originele krantenartikelen uit de negentiende eeuw waarmee het thuisfront op de hoogte kon blijven.
De zeekaarten die De Gerlache aan boord van de Belgica gebruikte, werden in 1941 door zijn dochter aan KBR geschonken. Ze bevatten handgeschreven notities, zoals de exacte vaarroute van de Belgica. Mede aan de hand van deze kaarten heeft de nationale bibliotheek het verhaal van de expeditie kunnen reconstrueren.
> Je kunt de story map hier bekijken.
Foto boven: De Belgica in het pakijs in de Noordelijke IJszee (uit: La Revanche de la Banquise. Un été de derive dans la mer de Kara, juin-septembre 1907, Duc Philippe D’Orléans).