De Koninklijke Bibliotheek heeft zeldzame ‘webwiegendrukken’ van provider Euronet toegevoegd aan haar webcollectie. Er is haast bij, want websites van het eerste uur dreigen als digitaal erfgoed verloren te gaan.
Door: Kees Teszelszky
In de periode 2017-2018 heeft de Koninklijke Bibliotheek websites van cultuurhistorisch belang van provider Euronet geselecteerd als onderdeel van het pilotonderzoek ‘internetarcheologie’. Deze sites zijn zeldzaam, omdat webarchivering in Nederland relatief laat begon (Archipol in 2000, KB in 2007) en er nog maar weinig sites online zijn uit de periode voor 1998. Euronet (vroeger: Euronet*Internet) is een van de oudste internetaanbieders van Nederland. Het bedrijf werd in de zomer van 1994 opgericht door Simon Cavendish en Arko van Brakel, en is inmiddels overgenomen door Online.nl.
Veel Nederlandse internet- of webpioniers hebben ooit hun eerste website ondergebracht bij Euronet. De aandacht van de KB ging in het bijzonder uit naar websites uit de vroegste periode van het web (1992-2000). Deze ‘webwiegendrukken’ of ‘digitale incunabelen’ zijn de eerste digitaal geboren publicaties online. De wiegedrukken van het web zijn vergelijkbaar met de vroegste drukken op papier uit de 15e eeuw, omdat ze de overgang markeren tussen het analoge papieren drukwerk en digitale publicaties online.
Belang van webarcheologie
Het Nederlandse web werd geboren in februari 1992 toen het Nationaal instituut voor subatomaire fysica op nic.nikhef.nl de allereerste Nederlandse site live zette. Afgelopen jaar maakte de Koninklijke Bibliotheek tijdens de Werelddag van de Digitale Duurzaamheid (International World Preservation Day, 29 november) de speciale webcollectie met websites uit de pionierstijd van provider Euronet bekend. Hiermee vraagt de KB aandacht voor het belang van webarcheologie en -archivering.
Websites dreigen namelijk als digitaal erfgoed verloren te gaan. Het bewaren ervan is bijzonder urgent voor huidige en toekomstige onderzoekers van onze digitale cultuur. Het belang van het behoud van websites als digitaal erfgoed is in 2003 wereldwijd erkend in het Unesco Charter on the Preservation of the Digital Heritage. De Koninklijke Bibliotheek streeft sinds 2007 naar het bewaren van een representatief deel van het Nederlandse web in haar webcollectie die inmiddels bijna 15.000 geselecteerde websites bevat.
De inhoud en de betekenis van de nieuwe webcollectie ‘Internetarcheologie Euronet-Internet (1994-2017)’ is beschreven in een digitale collectiebeschrijving. Tot de unieke webarcheologische schatten die met deze webcollectie zijn toegevoegd aan het KB-webarchief behoren onder meer de oudste website van een landelijke politieke partij die nog online was (D66), een virtueel bankgebouw en verschillende sites van internetpioniers uit 1995. Deze sites behoren tot de oudste sites die zich in een Nederlands webarchief bevinden.
De collectie is te bestuderen in de leeszaal van de KB met een geldige jaarpas. Voor onderzoekers is een dataset met URL’s en een linkanalyse voorhanden.
Kees Teszelszky is conservator digitale collectie bij de Koninklijke Bibliotheek
Deze bijdrage komt uit IP nr. 1 / 2019. Het gehele nummer kun je hier lezen.