Door Ted van der Togt
Alle e-books binnenkort voor iedereen? De impact van de European Accessibility Act eist nogal wat van de digitale dienstverlening van de betrokken partijen in de keten. Waar staan we?
Met de komst van de European Accessibility Act zullen veel partijen de toegankelijkheid van hun digitale diensten moeten verbeteren voor juni 2025. Dit treft heel veel soorten diensten: computer- en mobiele systeemsoftware, online bankieren en ticketverkoop, maar ook e-books. Hoewel details nog verder moeten worden uitgewerkt in nationale wetgeving, leeft bij veel organisaties de vraag wat ze hiervoor moeten doen.
Wat verstaan we onder toegankelijke e-books?
In tegenstelling tot gedrukte boeken kunnen e-books worden aangepast aan de voorkeuren van de gebruiker, bijvoorbeeld door het vergroten van het lettertype of het aanpassen van de achtergrond. Met zulke visuele aanpassingen wordt een aantal gebruikers al beter bediend, maar worden ook heel veel gebruikers dat nog niet. Voor sommigen is het nodig dat tekst binnen een leesapplicatie kan worden voorgelezen, of dat deze op een brailleleesregel wordt getoond. En als essentiële informatie (uitsluitend) in afbeeldingen wordt gepresenteerd, is het belangrijk dat daar ook een tekstbeschrijving aan is toegevoegd. Wat hiervoor nodig is, wordt gespecificeerd in standaarden zoals die recent zijn gepubliceerd over EPUB Accessibility (toegankelijkheidseisen voor elektronische publicaties).
Hoe bereiken we digitale toegankelijkheid?
Naast het aanpassen van het proces waarmee uitgevers hun e-books maken, moeten ook andere partijen in de uitgeefketen stappen nemen om aan de European Accessibility Act te voldoen. Distributeurs zoals CB moeten extra metadata over e-books opnemen en doorgeven. Online boekverkopers als Bol, Kobo en Libris, maar ook bibliotheken, moeten de toegankelijkheid van e-books vermelden in hun catalogi. Daarnaast moeten de leesapplicaties (apps of e-readers) worden aangepast. Afstemming tussen deze partijen onderling is nodig om te zorgen dat alle stappen goed op elkaar aansluiten. Als ook maar een schakel in de keten niet meewerkt, is de rest verloren moeite.
Wat gaat de komende tijd gebeuren?
Uitgevers zijn al enige tijd bezig met het initiatief Inclusief Publiceren, het publiceren van uitgaven op een manier die toegankelijk is voor iedereen. Na een bewustwordingsfase is het tijd om echt stappen te zetten, ofwel werkprocessen aan te passen en toegankelijke e-books te gaan aanbieden; de andere partijen in de uitgeefketen moeten nu ook van start. Zo zal de KB aan de slag gaan met onder andere de leesapp van de online Bibliotheek en onderzoek doen naar hoe gebruikers daar optimaal baat bij kunnen hebben.
Vorig jaar is al gestart met studenten van de TU Eindhoven om gebruikers met een leesbeperking te vragen naar hun wensen en bevindingen bij digitaal lezen. Niet alleen blinden en slechtzienden, maar ook jonge mensen met dyslexie en ouderen die ‘oudziend’ worden. Het komende jaar zal dit onderzoek nog verder worden uitgebouwd in samenwerking met onder andere Stichting Accessibility. Op basis hiervan worden de leesapps aangepast.
Naast nieuwe e-books die volgens de nieuwe wet toegankelijk moeten worden uitgebracht, onderzoekt de KB ook wat er mogelijk is met een deel van het bestaande literaire erfgoed. Gezien de enorme hoeveelheden tekstueel materiaal waarover de KB beschikt, zal de bibliotheek dit niet allemaal in een keer toegankelijk kunnen maken. Gelukkig is er mede door de inzet van nieuwe technologie echter wel steeds meer mogelijk.
Ted van der Togt is onderzoeker bij de KB, nationale bibliotheek.
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #9-2022. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
