Door Enno Meijers
Er komen steeds meer initiatieven om het internet veiliger en opener te maken, waaronder Solid van Tim Berners-Lee. Het NDE onderzocht, samen met het Platform Linked Data Nederland, hoe bruikbaar deze standaard inmiddels is.
Privacy en zeggenschap over onze digitale gegevens zijn onderwerpen die volop in de belangstelling staan en ook regelmatig terugkomen in artikelen in IP. Apps en digitale diensten bepalen ons leven. Techplatformen zoals Facebook, Google en Apple zijn de facto eigenaar van onze data en weten misschien wel meer over ons gedrag dan onze eigen partners. We realiseren ons steeds meer dat ‘het internet stuk is’, zoals internetpionier Marleen Stikker het noemt. Ook Tim Berners-Lee, die aan de wieg stond van het web, maakt zich ernstig zorgen over wat het geworden is.
Diverse alternatieven
Er komen daarom steeds meer initiatieven om het web veiliger en opener te maken. Het Nederlandse PublicSpaces bijvoorbeeld bundelt de krachten in het publieke domein om alternatieven voor de commerciële platformen te bieden, en Berners-Lee werkt aan Solid. Met de Solid-standaard wil hij een ecosysteem creëren waarin je als gebruiker van een webdienst zelf de regie houdt over je gegevens. Het Solid-ecosysteem is gebaseerd op de bestaande webstandaarden en bouwt verder op de linked data-standaarden. Het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) onderzocht, in samenwerking met het Platform Linked Data Nederland (PLDN), hoe bruikbaar Solid inmiddels is.
Digitaal erfgoed beter zichtbaar
Erfgoedinformatie is veelzijdig; ze ontstaat op veel verschillende plaatsen en vormt een belangrijk deel van de beschikbare informatie in het publieke domein. In het NDE werken erfgoedinstellingen, overheden en leveranciers samen om digitaal erfgoed beter vindbaar te maken om zo de maatschappelijke waarde van erfgoed te vergroten. Het NDE richt zich op het standaardiseren en vindbaar maken van de informatie bij de bron, dus bij de erfgoedinstellingen zelf. Het publiceren van de informatie volgens webstandaarden als linked data verbetert de (her)bruikbaarheid en daarmee ook de zichtbaarheid. Omdat Solid volledig gebaseerd is op deze standaarden en ook geschikt is voor kleinschalig of particulier gebruik, ontstond het idee om het in te zetten voor het publiceren van collecties van kleine erfgoedinstellingen.
Een op Solid gebaseerd registratiesysteem
Dankzij het Innovatiebudget Digitale Overheid en in samenwerking met Digita (een Vlaamse startup) is in korte tijd een basale beheerapplicatie voor erfgoedcollecties ontwikkeld die online beschikbaar is voor iedereen. Deze applicatie slaat de ingevoerde data op in een persoonlijke opslagomgeving (‘pod’) die een erfgoedinstelling heeft aangemaakt. De informatie wordt opgeslagen los van de applicatie zelf en kan door andere applicaties eenvoudig worden hergebruikt, mits de eigenaar daar toestemming voor geeft.
De applicatie voldoet volledig aan de NDE-richtlijnen: ze maakt gebruikt van het Termennetwerk om terminologiebronnen te raadplegen. De collecties worden opgenomen in het Datasetregister, en de objectbeschrijvingen zijn als linked open data beschikbaar. Zie de video bij dit artikel voor meer uitleg. De code is als open source te vinden op GitHub. Wie wil kan de applicatie hier zelf uitproberen, of naar de presentatieomgeving gaan om het resultaat te bekijken, zoals de collectie tekeningen van Patrick Hochstenbach die uitleg geven over Solid.
De resultaten van dit project worden onder andere meegenomen in het onderzoeksproject ErfgoedPod dat samen met de Vlaamse erfgoedorganisatie Meemoo en de Universiteit Gent wordt uitgevoerd.
Flinke opmars
Solid is inmiddels aan een flinke opmars bezig. De Britse omroeporganisatie BBC gaat ermee aan de slag voor het personaliseren van hun aanbod. In Zweden zal Solid worden ingezet door de overheidsdienst die uitkeringen regelt, en in Vlaanderen krijgt elke burger straks een eigen pod (‘datakluis’) voor de interactie met overheidsinstanties. Met deze ontwikkelingen wordt daadwerkelijk gebouwd aan een beter web voor iedereen, aan een ecosysteem waarin informatie onbelemmerd kan worden gedeeld en hergebruikt, en waarbij de gebruiker zelf de regie houdt over de eigen gegevens.
Meer lezen over dit onderwerp in IP? Klik dan op de onderstaande artikelen in eerdere edities.
- Solid: de toekomst van het web?
- Duurzaam netwerk van gedistribueerde informatie: ideaal van een vrij en open web staat onder druk
Enno Meijers is domeinmanager NDE-Bruikbaar en adviseur afdeling Onderzoek bij de Koninklijke Bibliotheek.
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #1/2022. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
