Om desinformatie tegen te gaan is er meer aandacht nodig voor meningsvorming. Om deze visie kracht bij te zetten organiseert de KB, de nationale bibliotheek, op zondag 6 november het Fake News Festival.
Er wordt vandaag de dag meer informatie gemaakt, verspreid en gedeeld dan ooit tevoren – waaronder desinformatie. De impact daarvan is groot, volgens KB-directielid Martijn Kleppe, verantwoordelijk voor de portefeuille Onderzoeken en Ontdekken: ‘Nepnieuws is een bron van zorg voor velen. Want hoe weten we of we wel kunnen vertrouwen wat we zien en lezen? Die zorgen zijn begrijpelijk en terecht, maar er zijn ook oplossingen.’
Om desinformatie actief tegen te gaan, is het volgens Kleppe noodzakelijk dat een ieder zijn informatievaardigheden vergroot. ‘Die vaardigheden lopen uiteen van het vinden en gebruiken van bronnen tot het stellen van goede vragen en het wegen van informatie. We zijn in onze maatschappij – terecht – zeer gehecht aan de vrijheid van meningsuiting, maar als we meer onderzoek zouden doen om onze meningen te vormen, zouden we desinformatie eerder herkennen en hier minder vatbaar voor zijn.’
Nepnieuws is niet nieuw
Een populaire misvatting is dat nepnieuws vooral in het internettijdperk tot wasdom is gekomen. De verspreiding ervan gaat online weliswaar vele malen sneller, maar feit is dat desinformatie een fenomeen van alle tijden is. Tijdens het Fake News Festival zullen daar voorbeelden van worden getoond. Kleppe: ‘Neem bijvoorbeeld vroegmoderne pamfletten die op karaktermoord of opruiing uit waren, of onze krantencollectie waarin propaganda rondom de Tweede Wereldoorlog zichtbaar is. Het nepnieuws van vroeger is gebaseerd op dezelfde motivaties en technieken als tegenwoordig. Wie scherp naar die technieken kijkt, herkent ze ook eerder in de toekomst.’
Handvatten tegen desinformatie
Kleppe hoopt dat het Fake News Festival bezoekers nieuwe handvatten biedt in de omgang met desinformatie. ‘Tijdens een paneldiscussie gaan we met onder anderen Nieuwsuur-journalist Rudy Bouma in op het cyclische karakter van nepnieuwsfenomenen zoals karaktermoord, complottheorieën en oorlogspropaganda. Die spiegelen we aan het heden. Maar er zijn ook interactieve workshops, zoals “Zo herken je fake news” van onderzoekscollectief Bellingcat. Ons doel is dat bezoekers met een kritisch-onderzoekende, maar positief gestemde houding het Fake News Festival verlaten.’