De KB nationale bibliotheek heeft woensdag bij de British Library in Londen een internationale Memorandum of Understanding (MoU) ondertekend die de formele oprichting markeert van AI4LAM (Artificial Intelligence for Libraries, Archives and Museums). Meer dan veertig toonaangevende erfgoed- en kennisinstellingen wereldwijd sluiten zich hierbij aan.
Met deze stap wil de KB haar rol in het internationale erfgoeddomein versterken en meewerken aan veilige en transparante AI-toepassingen voor bibliotheken, archieven en musea.
De nieuwe overeenkomst legt vast hoe instellingen kennis, data en tools gaan delen en hoe zij samenwerken aan betrouwbare en uitlegbare AI. ‘Dat past bij de rol die de KB wil innemen’, zegt Wilma van Wezenbeek, algemeen directeur van de KB. ‘We willen een nationale speler zijn die Nederlandse initiatieven verbindt met internationale ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie.’
Volgens Van Wezenbeek bieden de snelle ontwikkelingen in AI enorme kansen voor het verbeteren van de toegang tot kennis en cultuur. ‘Door internationaal samen te werken kunnen we die kansen op een veilige en verantwoorde manier benutten, in het publieke belang. Zo bouwen we aan digitale hulpmiddelen die mensen daadwerkelijk helpen om onze collecties beter te begrijpen, te doorzoeken en te ontdekken.’
Voordelen voor bezoekers en onderzoekers
De samenwerking moet het voor bezoekers en onderzoekers makkelijker maken om materiaal te vinden. Denk aan slimmere zoekfuncties, automatisch gegenereerde beschrijvingen en hulpmiddelen die helpen om de juiste bronnen sneller in beeld te krijgen. Dat geldt ook als iemand nog niet precies weet waar hij of zij moet zoeken.
De KB experimenteert al met zulke toepassingen. Zo is getest met een ‘curator bot’ waarmee gebruikers vragen kunnen stellen aan collectiemateriaal. Ook verkent de KB hoe grote taalmodellen (LLM’s) veilig en verantwoord kunnen worden ingezet. Daarnaast werkt de KB aan datacuratie, bijvoorbeeld om gelijknamige personen beter uit elkaar te houden of om digitale versies van dezelfde titel automatisch aan elkaar te koppelen.
Toonaangevende organisaties
Tot de ondertekenaars behoren onder meer de Library of Congress, Smithsonian Institution en de nationale bibliotheken van een groot aantal Europese landen, waaronder Frankrijk, Duitsland, Engeland, België, Zweden, Denemarken, het Vaticaan en Finland. Ook het Rijksmuseum tekent mee. Daarnaast doen universiteiten en onderzoeksinstellingen mee uit onder andere Nederland (Universiteit Leiden), de Verenigde Staten, Noorwegen, Frankrijk, Italië, Oostenrijk, Luxemburg, België, Slovenië, Finland, Qatar en Zwitserland.