Acht jaar geleden schreef Maxim Februari een van zijn eerste columns voor NRC: een stuk over de toekomst van oorlogsvoering. Maar zijn stem werd niet gehoord. ‘Had ik maar harder geschreeuwd.’
Door: Vincent M.A. Janssen
‘Inmiddels zijn we zo ver met geautomatiseerde wapens dat we hoognodig over ethiek moeten gaan praten,’ zegt Maxim Februari. Volgens de filosoof en schrijver zijn we er eigenlijk al te laat mee. Zijn keynote is daarom ‘een uitnodiging tot meehollen’.
Gebrek
Februari is ervan overtuigd dat er in de huidige maatschappij nog steeds een gebrek aan discussie over ethiek is. Vooral in het informatiedomein. Maar dit ligt niet zozeer aan informatieprofessionals: ‘Het probleem ligt bij de maatschappij; die houdt zich er onvoldoende mee bezig. Een IT’er zou bijvoorbeeld geen cursus ethiek hoeven volgen, maar de samenleving moet wel meer haar verwachting uitspreken naar de informatiesector.’ Het gesprek tussen informatieprofessionals en de maatschappij moet volgens Februari nu echt beginnen: ‘We zijn er rijkelijk laat mee.’
Vlindernetje
Een van de onderwerpen die de filosoof wil bespreken is onze houding ten opzichte van data. Het is dan ook geen toeval dat zijn keynotelezing Data bestaan niet heet: ‘Mensen denken dat data een natuurverschijnsel is, dat je ze met een vlindernetje kunt vangen of ergens kunt plukken. Maar data zijn producten die wij zelf maken.’
Als we er op deze manier naar kijken, zo meent Februari, leer je ook andere dingen van die data. Het zijn namelijk geen neutrale, harde gegevens: ‘Je maakt data, dus je stopt er een levensbeschouwing in. Data zijn dus moreel beladen. Ik probeer dat in mijn lezing duidelijk te maken, om het besef te creëren hoe we die gegevens moeten definiëren. ’
Morele kwesties
Februari zal zijn filosofische opvattingen ook verduidelijken met actuele voorbeelden: ‘Ik zal proberen aan te geven welke morele kwesties er nu spelen. Ook benoem ik ontwikkelingen die we kunnen verwachten in de nabije toekomst.’ Met deze blik naar de toekomst wil Februari voorkomen dat ‘we ons over tien jaar voor het hoofd te slaan als het misgaat’. In zijn lezing zal daarom een brede selectie aan casussen langskomen, waarin niet alleen de usual suspects – de ‘Googles en Facebooks’ – besproken worden. Zo zullen bijvoorbeeld ook de uitdagingen in het belastingrecht aan bod komen. ‘De toekomst van het recht zal plaatsvinden in machines, niet in wetboeken,’ aldus Februari.
Hoogtijdagen
Het belang van ethiek en filosofie in de informatie- en techsector sijpelt langzamerhand door. Februari hoopt daarom ook op hernieuwde hoogtijdagen voor filosofen. Op Smart Humanity wordt de bezoeker in ieder geval rijkelijk bediend van een gezonde portie wijsbegeerte. Naast zijn lezing zal Februari ook te zien zijn in de documentaire TOEGANG die getoond wordt op dit event. Tevens leidt hij een discussie over deze documentaire.
Vincent Janssen is freelance informatieprofessional.
Deze bijdrage komt uit de Smart Humanity-special van IP nr. 8 / 2018. De special is hier te lezen, het ‘reguliere’ nummer vind je hier.