Digitale duurzaamheid kan inmiddels op alle aandacht van informatieprofessionals rekenen. Maar hoe zit het met duurzaamheid? Oftewel: ‘groen’ denken en handelen? In de komende edities onderzoekt IP hoe organisaties en hun medewerkers hieraan invulling geven. In deze eerste aflevering een introductie.
Door: Andrea Langendoen
‘Het groenste regeerakkoord ooit’. Met die ronkende woorden trad het kabinet-Rutte III eind oktober aan. Zo’n boude uitspraak zorgt natuurlijk voor kritische, soms zelfs behoorlijk cynische commentaren op alle social media. Of het inderdaad allemaal zo groen wordt, zal de komende jaren moeten blijken. Zoals Marjan Minnesma, milieudeskundige van Stichting Urgenda, het in een interview zei: ‘Laat ik positief beginnen, dit kabinet denkt veel groener dan alle kabinetten van hiervoor.’ Het regeerakkoord bevat een ambitieus hoofdstuk over klimaat en energie (er komt een klimaatwet, beperking van CO2-uitstoot door onder andere kilometerheffing voor vrachtverkeer), maar volgens critici staan er te weinig concrete acties in het akkoord en is er te weinig aandacht voor natuur en milieu.
Marketingtool
Niet alleen voor ons nieuwe kabinet is duurzaamheid een belangrijk thema – het begrip ‘groen’ is de laatste jaren alom aanwezig en lijkt soms net zo’n trend te zijn als avocado’s en ‘slow coffee’. Zo is ook voor heel veel (grote) bedrijven duurzaamheid een van de hoofdthema’s geworden – zoals je kunt lezen in bijna ieder jaarverslag – naast termen als innovatie, diversiteit, de klant en leiderschap. Wat ze eronder verstaan is een tweede; duurzaamheid is een term die heel gemakkelijk op heel veel onderwerpen te plakken is.
Hoewel bedrijven en organisaties meestal ongetwijfeld met de allerbeste bedoelingen dit thema op de agenda zetten, is het de vraag met welk doel ze dat doen. Soms krijg je het gevoel dat bedrijven hun duurzaamheidsparagraaf inzetten als een marketingtool – of erger nog, als greenwashing. Ook is niet altijd duidelijk welke standaarden ze hanteren voor hun ‘groenheid’. Sterker nog, die worden vaak helemaal niet genoemd.
Sowieso zijn er veel verschillende standaarden en keurmerken, op heel verschillende niveaus. Zo heb je de standaarden van grote wereldwijde organisaties als de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties en de G4 Sustainability Reporting Guidelines, maar ook keurmerken als Green Key (voor duurzame bedrijven in de ‘vrijetijdsbranche’) en de Green Deals-aanpak van de Nederlandse overheid bestemd voor vernieuwende initiatieven uit de samenleving.
Maatschappelijk verantwoord
Duurzaamheid draait natuurlijk om meer zaken dan het klimaatneutraal bouwen en inrichten van een pand. Het gaat ook over hoe een pand wordt beheerd en gebruikt, hoe organisaties hun medewerkers ertoe kunnen brengen duurzamer en bewuster te werken (minder printen, vaker reizen met het openbaar vervoer). Of juist omgekeerd: hoe medewerkers hun directies bewuster kunnen maken. Het gaat er kortom om hoe je als organisatie omgaat met maatschappelijk verantwoord ondernemerschap.
Informatiesector
Ook in de informatiesector wordt hard gewerkt aan duurzaamheid. En ook daar is het niet echt een nieuw thema. Al in 2009 besteedden we in IP uitgebreid aandacht aan initiatieven rondom ‘groene bibliotheken’ in binnen- en buitenland. Ook Nederlandse bibliotheken zijn bezig met het verkennen van hun rol op dit gebied. Wat is er van al die initiatieven terechtgekomen? Kan Nederland zich meten met de succesvolle green library-beweging in de VS?
Museale sector
Binnen de museale sector in Nederland bestaan grootse plannen als het gaat om verduurzaming. Steeds meer musea zijn bezig om duurzaamheid naar hun eigen organisatie te vertalen. Zo haalde het Stedelijk Museum Amsterdam recent – evenals het Van Gogh Museum al enige jaren eerder – het internationaal erkende BREEAM-duurzaamheidscertificaat.
De focus op duurzaamheid is vaak deels kostengedreven (bijvoorbeeld in het kader van energiereductie), maar veel musea zien (samen met andere erfgoedinstellingen overigens) duurzaamheid ook als een logisch onderwerp voor organisaties die zich van oudsher al richten op bewaren en behouden. Van collecties en cultureel erfgoed weliswaar, maar zoals het Van Gogh Museum in een persbericht aangaf: ‘Daar hoort wat ons betreft ook bij hoe je verantwoord en duurzaam omgaat met het museumgebouw en de omgeving.’
Tegelijkertijd geldt voor veel musea dat het niet eenvoudig of in ieder geval heel kostbaar is om aan bijvoorbeeld duurzaamheidseisen voor gebouwen te voldoen, omdat ze vaak gehuisvest zijn in oude, karakteristieke panden.
Universiteiten en hogescholen
Ook bij universiteiten en hogescholen staat duurzaamheid hoog op de agenda. De VU wijdde dit najaar zelfs haar hele diesviering aan het thema Science for Sustainability. In zijn diesrede toonde Pieter van Beukering, universitair hoofddocent Environmental Economics, een visie op duurzaamheid voor onderwijs en onderzoek. Studenten, onderzoekers en docenten zoeken daarbij naar antwoorden op vragen als: Wat kan de universiteit bijdragen aan oplossingen voor duurzaamheidsvraagstukken? Hoe kan de inrichting van het onderwijs en onderzoek daarbij helpen?
Met een – hopelijk – groene kabinetsperiode in het vooruitzicht zal IP in de komende edities aandacht besteden aan de heel verschillende manieren waarop organisaties en hun medewerkers invulling geven aan het begrip duurzaamheid. Hoe word je een groene organisatie? Welke organisaties zijn bezig hun gebouwen duurzamer te maken? Hoe kunnen medewerkers een groene impuls te geven binnen hun organisatie, en welke initiatieven zijn er al?
Andrea Langendoen is redacteur van IP en programmacoördinator Huis van het Boek voor de KB.
Oproep: Heeft je organisatie groene, duurzame plannen?
De redactie verzamelt inspirerende ‘groene’ voorbeelden binnen de bibliotheek-, archief- en erfgoedsector. Stuur ze naar redactie@informatieprofesional.nl.
In het tijdschriftenarchief
In 2009 besteedde IP in een artikel uitgebreid al aandacht aan initiatieven rondom ‘groene bibliotheken’ in binnen- en buitenland. Bekijk dit artikel in het online IP-tijdschriftenarchief, zie informatieprofessional.nl/2009/09/ip-2-2009-groene-bibliotheken/.