Onlangs is Jouwzoekmachine.nl, de nieuwe kinderzoekmachine van WizeNoze, gelanceerd. Lourense Das nam de proef op de som.
Door: Lourense Das, onderwijsbibliothecaris
“Jouwzoekmachine.nl is de eerste zoekmachine ter wereld die rekening houdt met het leesniveau van de gebruiker,” aldus de ontwikkelaars over hun zoekmachine. “Wij vinden het belangrijk dat kinderen in hun eigen taal, op hun eigen niveau, kunnen leren hoe iets in elkaar zit”.
De zoekmachine is een eerste stap. WizeNose streeft naar het aanbieden van relevante informatie voor kinderen op een begrijpelijk niveau. In dit kader werkt men ook aan de zogenaamde Content-editor, een tool waarmee webredacteuren en schrijvers teksten voor volwassenen kunnen omzetten in elk gewenst leesniveau.
Een interessant initiatief dat vraagt om een onderzoek en recensie.
Vooraf: de zoekmachine is een ‘testversie’ en is nog niet af.
Beter internet voor kinderen?
In de aankondiging schrijft WizeNose te streven naar een “beter internet voor kinderen”. Dat is op z’n minst opmerkelijk. Het doet me meteen denken aan ‘betere wegen voor kinderen’ of ‘betere smartphones voor kinderen’. Het internet is inderdaad niet ontwikkeld voor kinderen, net zomin wegen of smartphones dat zijn. Maar kinderen maken er wel gebruik van. De vraag dringt zich op of je eigenlijk wel moet nastreven om het internet beter te maken voor kinderen.
Ik vind dat je dat niet moet doen. Wat je wel moet doen is kinderen leren omgaan met het internet net zo goed als je ze moet leren hoe ze zich veilig aan het verkeer kunnen deelnemen of hoe ze op een goede en veilige manier smartphones kunnen gebruiken.
Misschien ten overvloede, maar talloze onderzoeken tonen aan dat het structureel aandacht besteden aan het effectief en efficient leren omgaan met informatie (in de meest brede zin van het woord), de beste manier is om kinderen voor te bereiden op de toekomst: op verder leren, op werk en op je staande weten te houden in een zich razensnel veranderende wereld.
Wat zegt de ‘Google-blik’?
Zoekmachines zijn niet meer weg te denken. We gebruiken ze dagelijks (meerdere keren per dag) en ze zijn in veel gevallen de toegang tot informatie van allerlei soort, niveau en kwaliteit. Googelen is een werkwoord geworden en ook kinderen gebruiken Google vaak. Ik heb er daarom voor gekozen om met een ‘Google-blik’ de Jouwzoekmachine.nl te onderzoeken.
De eerste indruk is prima: de startpagina is overzichtelijk en evenals Google ontdaan van overbodige informatie.
Er zijn zes niveaus waaruit gekozen kan worden; de niveaus worden met een kleurcode aangegeven.
Eenmaal voor een niveau gekozen verschijnt een zoekbalk vergelijkbaar met de zoekbalk in Google. Aantrekkelijk is de knop ‘Vind!’ in plaats van ‘zoek’; het gaat tenslotte om het vinden van informatie.
Na het intypen van het zoekwoord worden de zoekresultaten getoond met de mogelijkheid om aan te geven of de bron goed of slecht is (in de vorm van een Facebook-duimpje). De presentatie van de resultaten is aantrekkelijk en past de verschillende niveaus.
Het vinden stelt helaas teleur. Niet alleen worden ondanks een keuze vooraf voor een bepaald niveau toch alle zoekresultaten getoond (van alle niveaus) maar ook is niet duidelijk op basis waarvan de volgorde van de resultaten wordt weergegeven.
Jammer is dat doorklikken op een treffer geen nieuw tabblad of venster oplevert. Zeker voor jonge(re) kinderen is het lastig om te bedenken dat je de ‘terugknop’ in de browser moet gebruiken om terug te gaan naar de zoekresultaten.
Niet-relevante zoekresultaten
Niet goed is ook dat bij het zoeken alle zoekwoorden worden gezocht in de tekst van de bron en daarbij hetzelfde gewicht krijgen. Booleaans zoeken is niet mogelijk omdat er ook op ‘en’, ‘of’ en ‘niet’ wordt gezocht. Er wordt ook gezocht op lidwoorden en woorden als ‘aan’, ‘door’, ‘van’ et cetera. Het gevolg is een grote hoeveelheid niet-relevante zoekresultaten. Hierbij een paar voorbeelden.
De zoekopdracht ‘genetische manipulatie’ binnen het hoogste niveau geeft als derde treffer een bron die niets met genetische manipulatie te maken heeft omdat gezocht wordt op de afzonderlijke zoektermen.
Ook maar weer eens mijn geliefde onderwerp ‘das’ gekozen als zoekterm. Ook deze zoektocht levert teleurstellende resultaten op: het overgrote deel van de treffers verwijst naar www.nubeterduits.nl en gaat over het Duitse lidwoord ‘das’.
Zoeken naar ‘Syrie en oorlog’ geeft eveneens echt veel te veel niet-relevante zoekresultaten: bronnen over Wereldoorlog II, de Koude Oorlog, de Tachtigjarige Oorlog en zelfs een link naar een pagina over een klooster in Overijssel met een invulformulier. Dat lijkt me toch echt niet de bedoeling.
De ervaring leert dat kinderen heel snel zullen afhaken als ze niet meteen vinden wat ze zoeken en weer gauw zullen terugkeren naar ‘good-old’ Google: daar levert dezelfde zoektocht bij minstens de eerste zeventien treffers informatie op over de burgeroorlog in Syrië. Misschien niet het niveau passend bij hun leeftijd, maar voor het aanleren van informatievaardigheden / mediawijsheid / digitale vaardigheden is dan ook hulp en onderricht nodig van specialisten: onderwijsbibliothecarissen!
Bovendien is het aan leraren en onderwijsbibliothecarissen om opdrachten helder te formuleren en het zoekproces goed te begeleiden. Hulpmiddelen daarbij zijn prima, mits deze ook echt het onderwijs ondersteunen maar daarover heb ik nog grote twijfels.
En de aansluiting bij bestaande lesmethodes?
Jouwzoekmachine.nl biedt ook een serie lessen aan die aansluiten bij bestaande methodes. Helaas, ook hier wordt de geclaimde meerwaarde niet waargemaakt.
In de methode Bij de Tijd wordt voor Groep 5 de volgende vraag gesteld:
Les 2. Op kamp naar de prehistorie
“1. Zoek informatie op over brood bakken in de prehistorie. Zoek daarna op hoe wij nu in deze tijd brood bakken. Vergelijk dit met elkaar. Wat is er hetzelfde gebleven als je een brood wil bakken en wat is er heel anders?”
Zoeken op ‘prehistorie’ en/of ‘brood bakken’ levert niet de gewenste informatie. Als je met dezelfde zoekwoorden in Google zoekt zijn de eerste twee hits in ieder geval relevant: geschiedenis van het brood en brood bakken in de ijzertijd.
Tot slot
Op dit moment voldoet Jouwzoekmachine.nl niet: te veel niet-relevante resultaten en in gebruiksgemak even goed/slecht als Google. Wat dat laatste betreft: daaraan zou toch met enkele eenvoudige aanpassingen iets gedaan kunnen worden? Ik denk dan vooral aan zoekresultaten openen in nieuw venster, sorteren op niveau en/of duidelijk aangeven waarop de volgorde van de resultaten is gebaseerd.
Helaas, het niveau mag dan misschien passen bij de leerlingen maar dat is niet voldoende om ‘overstag’ te gaan. Je wilt tenslotte in ieder geval vinden wat je zoekt en daaraan voldoet deze zoekmachine (nog) niet.
