Het beloofde een gouden combinatie te worden: grote stromen aan nieuwsberichten of interviews die je af kunt spelen op een draagbare device waar en wanneer je maar wilt. Maar in Nederland lijkt de podcast nog niet echt te zijn doorgebroken. Komt daar in 2018 verandering in?
Door: Stefan Jongen
Het begrip podcasting bestaat alweer meer dan tien jaar. De term dook op in 2004 toen de Britse journalist Ben Hammersley de nieuwe uitzendtechniek beschreef. Podcasting is een samentrekking van iPod, de draagbare mp3-speler van Apple, en broadcasting: het versturen van informatie naar iedereen aangesloten op een netwerk.
Bekende podcasts, zoals de dagelijks uitgezonden ‘Daily’ van de New York Times, worden inmiddels miljoenen keren beluisterd. In Nederland is afgelopen oktober NU.nl begonnen met het uitzenden van podcasts; de nieuwssite trekt daarmee elke dag zo’n 10.000 tot 20.000 luisteraars, met uitschieters naar 50.000. Er blijkt dus wel degelijk potentie in het podcast-platform te zitten.
Podcastende bibliothecarissen
Daar waar in Nederland nog niet volop podcasts worden uitgezonden, zijn er in de VS talloze initiatieven van podcasters, onder wie ook bibliothecarissen. Neem bij voorbeeld Cyberpunk Librarian, die gratis of goedkope technologieën bespreekt waarmee je coole dingen in de bibliotheek kunt doen. Andere voorbeelden zijn Documents That Changed the World (het bespreken van historische documenten) en T Is for Training (het faciliteren van gesprekken over onderwerpen gerelateerd aan training, leiderschap en management). Laatstgenoemde podcast startte in 2008 en is daarmee de langstlopende in de bibliotheekwereld. In Nederland kennen we tot nu toe nog geen informatieprofessional die iets op dit gebied doet.
Niet visueel
De groeiende populariteit is onder andere toe te schrijven aan de opkomst van de smartphone en mobiele data, waardoor het eenvoudiger is geworden om naar podcasts te luisteren. Iemand die hier alles over kan vertellen is Folkert Coehoorn. Hij rondde zijn masteropleiding Film- en televisiewetenschap af met een onderzoek naar podcasts. Podcasts hebben volgens hem als grootste voordeel dat het ‘een medium is waarbij de luisteraar tegelijkertijd iets anders kan doen. Podcasts worden veel beluisterd tijdens het reizen; ik luister er bijvoorbeeld vaak naar als ik op de fiets zit – of als ik aan het schoonmaken ben. Als luisteraar hoef je je namelijk visueel niet ergens op te focussen. Bij het lezen van een boek of bij het kijken naar een film ligt dit anders.’
Toch is dit voordeel tegelijkertijd ook een nadeel. ‘Luisteraars raken snel afgeleid,’ zegt Coehoorn. ‘Doordat ze zich visueel nergens op hoeven te focussen, kost het veel inspanning – en misschien ook wel doorzettingsvermogen – om geconcentreerd te blijven luisteren.’
De podcast kan ook zorgen voor verdieping in een bepaald onderwerp, aangezien andere media vaak de pijlen richten op korte berichtgeving met weinig diepgang. Maar voor de informatieconsument die snel veel informatie tot zich wil nemen, lijkt de podcast ondergeschikt aan nieuwssites die enkel korte berichten plaatsen om snel up-to-date te zijn.
Meten
Er zijn momenteel nog weinig goede platforms die inventariseren welke soorten podcasts er allemaal bestaan en in welke aantallen. Een uitzondering is de recent verschenen PodNL-app met meer dan 200 Nederlandse podcasts. Echter, door het wijdverspreide aanbod ziet de luisteraar door de bomen het bos niet meer. Verder ontbreken vooralsnog goede meetmethoden om het profiel van de podcastluisteraar vast te leggen, zoals hoe en wanneer de luisteraar een podcast gebruikt. De makers van Facebookberichten of YouTube-filmpjes hebben het een stuk gemakkelijker: zij kunnen tot in detail nagaan wanneer, hoe vaak en hoe lang hun bericht of filmpje wordt gelezen of bekeken. Doordat podcasters deze gegevens ontberen, zijn ze – in tegenstelling tot bijvoorbeeld succesvolle YouTubers – minder aantrekkelijk voor adverteerders.
Inzet in het onderwijs
Wanneer de genoemde problemen worden aangepakt, kunnen de mogelijkheden van podcasts eindeloos zijn. Niet alleen zorgen ze voor verdiepende informatie, ook zijn ze relatief gemakkelijk te maken. Podcasts bieden bijvoorbeeld de mogelijkheid om wetenschappelijk onderzoek op een nieuwe manier te verspreiden. Of neem de inzet van podcasts in het onderwijs, waarbij een student een moeilijk onderwerp bestudeert, het bespreekt in een podcast en deze vervolgens verspreidt onder medestudenten.
Rooskleurig
Over de toekomst van de podcast is Folkert Coehoorn duidelijk: ‘Die toekomst is rooskleurig. Een groot voordeel is dat veel mensen tegenwoordig überhaupt al weten wat een podcast is; een jaar geleden was dat nog niet het geval. Bovendien komen er in Nederland steeds nieuwe podcasts bij, waardoor ook het publiek ervoor groeit. Een bedrijf als Dag en Nacht Media ziet deze toename ook en probeert nu aan podcasts advertenties te koppelen.’
Nederland zou het voorbeeld van de Franse startup Hack the Radio kunnen volgen, namelijk door middel van een chatbot orde scheppen in het aanbod van podcasts. En als dat weer gecombineerd zou worden met de beschikbaarheid van goede meetmethoden – ja, dan kan in 2018 de podcast weleens echt gaan doorbreken.
Stefan Jongen is specialist Scientific Information bij Maastricht University Library.
Serial
Een invloedrijke Amerikaanse podcastserie die in 2014 vele miljoenen podcasters in haar greep heeft gehad, is Serial. Deze serie bestond al vóór het grote succes van Making a Murderer op Netflix, waarbij steeds een discutabele rechtsgang van een moordzaak wordt gevolgd. Serial is een podcastserie waarbij een niet-opgeloste moordzaak van verschillende kanten wordt belicht en besproken. Deze serie trok meer dan 80 miljoen luisteraars – en het enorme succes zorgde er in de Verenigde Staten voor dat de podcast doorbrak bij het grote publiek.
Zelf een podcast beginnen?
Het is niet moeilijk om zelf een podcast te beginnen. Op Wikihow staat een aantal nuttige tips (zie nl.wikihow.com/Je-eigen-podcast-beginnen). Bepaal voordat je een podcast gaat opnemen welk doel deze heeft, kies de juiste apparatuur en software voor het opnemen van de podcast. Wanneer je een aflevering maakt, bereid de inhoud dan goed voor, neem de audio op, label deze met ID-informatie en creëer een RSS-feed. Upload deze RSS-feed naar het internet, bijvoorbeeld via FeedBurner. Daarna is het mogelijk om deze podcast naar iTunes of andere podcastdirectories te sturen.