Onlangs heeft in de Verenigde Staten de Federal Communications Commission (FCC) de netneutraliteitsbepalingen uit 2015 teruggedraaid. Volgens eigen zeggen herstelt de FCC hiermee de vrijheid op het internet; volgens veel anderen is het juist een grote inbreuk op de keuzevrijheid van internetgebruikers en geeft het vrij spel aan de grote, vaak rijke, aanbieders van diensten als Google en Facebook. Bibliotheken in de VS en Europa maken zich grote zorgen.
Door: Melanie Imming
De neutraliteitsbepalingen waren onder Obama ingesteld. Alle data moest door internetaanbieders gelijk behandeld worden. Het werd ze verboden om bepaalde diensten voor te trekken of tariefafspraken te maken. Nu staat het de aanbieders weer geheel vrij om bepaalde diensten tegen hogere snelheid aan te bieden, andere diensten af te knijpen of zelfs te blokkeren. De enige bepaling die overblijft is dat de aanbieders wel transparant moeten zijn over wat ze op dit gebied doen.
Tegenstand is zowel principieel als praktisch
Voorlopig is het nog niet helemaal duidelijk waar het terugdraaien van de netneutraliteit toe zal leiden. Ook onder de oude netneutraliteitsbepalingen zaten de grote bedrijven allang in ‘the fast lane’. De manier waarop ze qua infrastructuur verbonden zijn aan de paar grote internetaanbieders die de VS kent, bevoordeelt ze namelijk al flink.
Het echte probleem in de VS lijkt daarom meer de monopoliepositie van deze internetaanbieders te zijn. Door het terugdraaien van de netneutraliteit wordt het echter wel weer erg makkelijk voor deze monopolisten om flinke invloed op de toegang tot internet te hebben. Amerikaanse bibliotheken zijn daarom fel tegen het intrekken van de neutraliteitsbepalingen.
De tegenstand is zowel principieel als praktisch. Als grote bedrijven via de internetaanbieders zo duidelijk nog meer kunnen sturen waar men toegang toe heeft, beperkt dat de keuzevrijheid van burgers. Bibliotheken zijn met name bezorgd over de miljoenen Amerikanen voor wie de bibliotheek de enige plek is waar ze online actief kunnen zijn.
Daarnaast is er een gerede kans dat kosten voor bibliotheken op termijn fors zullen stijgen; het toegang geven tot informatie via online diensten, video’s en andere collecties die veel bandbreedte innemen is een al belangrijkere taak voor de bibliotheek geworden.
Ook in Europa worden grenzen opgezocht
In Europa kennen we ook sinds 2015 netneutraliteitsbepalingen. En al ziet het er niet naar uit dat die worden opgeheven, ook in Europa worden de grenzen opgezocht. Vooral via het aanbieden van internetbundels waarin de snelle toegang tot bepaalde diensten op ‘ongelimiteerd’ wordt gezet; het zogenaamde zero rating. Hiermee wordt via een omweg toch onderscheid gemaakt in toegang tot diensten.
In Nederland mocht T-Mobile dit niet; in andere landen ligt het nog bij de rechter. Duidelijk is wel dat de Europese regulering zorgt dat de speelruimte klein blijft. Daarnaast is de markt voor internetaanbieders veel diverser dan in de VS.
Wat blijft er nog te reguleren?
Toch kijkt men in Europa met argusogen naar de ontwikkelingen in de VS. Grote zorg is dat ontwikkelingen daar op dit gebied vaak uiteindelijk navolging in Europa krijgen, en dat de wereld online zo vervlochten is dat men ook hier toch de gevolgen gaat voelen. Bibliotheekorganisaties hier delen de principiële zorgen van de Amerikaanse bibliotheken, direct financiële gevolgen zijn nog niet te verwachten.
De grote vraag blijft in hoeverre er te reguleren valt als de huidige infrastructuur van het internet de enorme datastromen van grote spelers toch al bevoordeelt, en in hoeverre de ruimte die nu weer ontstaat daadwerkelijk wordt gebruikt om geld te vragen voor een plekje in the ‘fast lane’ of dat men het gedrag van internetgebruikers subtieler beïnvloedt.
Update 31/01/18
Na Montana en New York heeft ook Californië netneutraliteit inmiddels vastgelegd op statenniveau. Bovendien lijkt het erop dat er een stemming komt in de Senaat in een poging de beslissing van de Federal Communications Commission terug te draaien. Kortom, de strijd is voorlopig nog niet gestreden. Opmerkelijk in dit verband is dat de Burger King op deze discussie inhaakt met een video: aan de hand van de Whopper wordt het belang van netneutraliteit uitgelegd:
Verder lezen
> What public libraries will lose without net neutrality
> IFLA Statement on Net Neutrality and Zero-Rating (2016)