Jan Bot is de eerste robotmedewerker van Eye Filmmuseum. De bot brengt filmerfgoed naar het tijdperk van het algoritme. Een computerprogramma dat dag en nacht experimentele films in elkaar sleutelt waarin vroeg twintigste-eeuws beeldmateriaal wordt gekoppeld aan actuele thema’s op sociale media.
Hoe breng je een collectie oude films weer tot leven? Filmarchieven besteden veel tijd aan het restaureren van oude films, maar hoe zorg je dat al dat unieke materiaal ook een publiek bereikt? Eye Filmmuseum werkt samen met filmmakers Bram Loogman en Pablo Núñez Palma aan een mogelijke oplossing. Het resultaat: Jan Bot.
Ontworpen om korte experimentele films te genereren
Jan Bot is een computerprogramma dat ontworpen is om korte experimentele films te genereren op basis van twee componenten: het oude beeldmateriaal in de collectie van EYE en actuele thema’s op sociale media. Gemiddeld streamt Jan Bot tien films van dertig seconden per dag op de eigen website, waar nu al meer dan 7.000 items op staan. Jan Bot selecteert elke dag een filmpje die hij op zijn Facebook– en Instagramprofiel post.
Artificiële intelligentie
Om deze enorme hoeveelheid werk af te kunnen leveren maakt Jan Bot gebruik van diensten op het gebied van artificiële intelligentie die door zijn makers op het web zijn gevonden. “Veel grote bedrijven, zoals Google en IBM, bieden instrumenten waarmee je beelden kunt herkennen en taal kunt analyseren, sommige zelfs gratis. Dus pakten we er een paar en plakten ze aan elkaar om er films mee te maken”, zegt Loogman, een van de creatieve breinen achter Jan Bot.
De resultaten zijn, aldus Filmmuseum EYE, zonder meer uniek te noemen. Op het eerste gezicht zou je zeggen dat tekst en beeld willekeurig lijken te worden gecombineerd in de films van Jan Bot, maar bij nader inzien kun je er veel meer in ontdekken.
Om een idee te geven: een van de films koppelt beelden van een acteur die aan Dracula doet denken aan het nieuwsbericht dat Stephen Hawking is gestorven. Dit lijkt een uit de hand gelopen connotatie, maar in de montage wordt het beeld van Dracula net voordat hij zijn hand opheft een paar keer herhaald. Verbeelden we ons het, of bootst Jan Bot Hawkings aandoening na? Núñez Palma hierover: “Er is altijd een verschil tussen hoe machines en mensen denken. De films van Jan Bot verkennen dat verschil op een visuele manier.”
‘Naïef en complex’
“Ik vind Jan Bot als filmmaker zowel naïef als complex: naïef in de zin dat sommige verwijzingen misschien wel al te letterlijk worden opgevat, zoals het opduikelen van beelden van de Rocky Mountains als naar ‘rockmuziek’ wordt gevraagd. Maar ook complex omdat Jan Bot in staat is beelden op verschillende niveaus, zowel inhoudelijk als stilistisch, op elkaar te betrekken. Zo worden clichés vermeden waar een mens ‘automatisch’ naar toe geleid zou worden.” Elif Rongen, filmconservator, Eye.
Tijdperk van het algoritme
Op de website van Jan Bot is live te volgen welk materiaal Jan Bot verwerkt of voorbereidt voor de volgende film. De site bevat ook de volledige collectie korte films plus een apart onderdeel met de aantekeningen die de scheppers van Jan Bot bij hun onderzoek hebben gemaakt. Jan Bot brengt het filmerfgoed naar het tijdperk van het algoritme.
Het kunstproject behelst een website en een installatie die later dit jaar te zien zal zijn.