Jan Willem Tulp (1976) richtte in 2011 zijn eigen studio op, TULP interactive, waar hij zich vooral bezighoudt met datavisualisatie. Onlangs sprak deze ontwerper op een IP Inspiratiemiddag GEOdata over datavisualisatie. IP vervolgt het gesprek over zijn werk en informatiedesign als kunstvorm.
Door: Niall MacKellar
Wat houdt je project ‘Identity Design’ in?
‘Dit is een project dat ik voor Nielsen heb gedaan. Op dat moment was Nielsen bezig met een rebranding van zijn corporate identity. En omdat Nielsen, het grootste market intelligence bedrijf van de wereld, ook veel met data werkt, wilden ze graag datavisualisatie een onderdeel laten zijn van hun nieuwe corporate identity. Ik heb visualisaties gemaakt, gebaseerd op echte salesdata van de afgelopen zeven jaar, maar puur en alleen voor de mooie beelden. De visualisaties bevatten dus ook geen annotaties, labels of assen. Het zijn gewoon mooie plaatjes, maar het is wel degelijk gebaseerd op data. Nielsen gebruikt dit soort materiaal om eigen brochures, folders en rapporten mee te illustreren.’
‘Ik heb een “tool” voor mezelf gemaakt waarmee ik door de dataset kon “bladeren”, simpelweg omdat het aantal variabelen waarmee je kunt spelen zo ontzettend groot is. Door allerlei toetscombinaties en muisbewegingen was ik in staat beelden te creëren die ik mooi vond. Ik heb op deze manier heel veel beelden gecreëerd, soms totaal verschillend.’
‘De kleuren lagen vast, want die zijn onderdeel van de nieuwe corporate identity. De vormen komen gedeeltelijk voort uit wat de data te bieden heeft. De data beperkt je in die zin altijd. Maar dat doen mijn eigen ideeën soms ook. Daarnaast heb ik met mijn “tool” allerlei variaties kunnen maken. Op basis hiervan hebben we samen gekozen wat het beste past bij Nielsen als bedrijf, en daar heb ik met mijn tool allerlei varianten van gemaakt.’
Inspiratiemiddag GEOdata presenteerde je een ontwerpfilosofie die je in je werk toepast. Kun je daar wat meer over vertellen?
‘Het is een eenvoudig modelletje met een x- en een y-as dat je kan helpen om visualisaties te categoriseren. En dit kan weer helpen bij het snappen van de context waarvoor een visualisatie bedoeld is.’
‘Het komt erop neer dat je een as hebt tussen exploratieve visualisaties aan de ene kant – bedoeld om inzichten te vinden in een dataset, waarbij je de visualisatie als een tool gebruikt. En “explanatory” visualisaties aan de andere kant (bedoeld om inzichten te communiceren). En uiteraard zitten veel visualisaties hier ergens tussenin: een boodschap communiceren en tegelijkertijd de gebruiker zelf wat kunnen laten ontdekken.’
‘Dwars daarop staat een andere as: de creatieve expressiviteit. Je kunt namelijk hele functionele visualisaties maken, visualisaties waarbij het de bedoeling is om zo effectief mogelijk informatie te communiceren, en “data art”, visualisaties waar het gaat om de mooie beelden, wel gebaseerd op data uiteraard. En ook hier kunnen visualisaties weer ergens tussenin zitten.’
Wat zijn je opvattingen over informatiedesign?
‘Ik denk dat informatiedesign erg belangrijk is, en almaar belangrijker zal worden. Met steeds meer data om ons heen is er de behoefte deze data te begrijpen, te communiceren en te gebruiken. Statistiek en machine learning kunnen heel ver komen, maar de kracht van datavisualisatie komt vooral goed tot z’n recht als je bijvoorbeeld niet van tevoren weet waar je naar op zoek bent, met name in het geval van visualisatie voor het analyseren van data.’
‘Daarnaast biedt visualisatie de mogelijkheid om veel informatie tegelijk te communiceren, en door gebruik te maken van interactie kun je een gebruiker in staat stellen om data op meerdere manieren te bekijken. En verder kunnen visualisaties ook gewoon ook heel mooi zijn, gewoon iets om van te kunnen genieten.’
Zie je jezelf meer als computerwetenschapper of als kunstenaar?
‘Geen van beide. Datavisualisatie is iets waar veel disciplines bij komen kijken, het werken met data, in mijn geval kunnen programmeren, interactieontwerp, grafisch ontwerp, het kunnen werken met data, et cetera. Het is heel divers, en per project kan het zwaartepunt wisselen.’
‘Ook de doelstelling van het project bepaalt of het een heel effectieve visualisatie moet zijn, omdat mensen concreet beslissingen willen nemen op basis van inzichten, of dat het een soort illustratie of kunstwerk moet zijn. In mijn geval is het wel altijd zo dat ik al mijn visualisaties programmeer, dus de computerkant zit er altijd in. En daarnaast probeer ik ook altijd de visualisatie er zo mooi mogelijk uit te laten zien. Of dat kunst is weet ik niet, wel mooi hopelijk.’
Niall MacKellar volgt de master Information Design aan de Design Academy Eindhoven.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 1 / 2015. Het gehele nummer kun je hier lezen