In de nieuwe serie ‘Datavisualisatie’ worden ontwerpers geïnterviewd over het maken van infographics en datavisualisaties. Voorafgaand aan de eerste aflevering een korte introductie. Wat houden de verschillende vormen van visualisaties in en welke rol is er voor informatieprofessionals weggelegd?
Door: Niall MacKellar
Iedereen kan over steeds meer informatie beschikken. Het is niet alleen de taak van de informatieprofessional om die informatie op te zoeken en op te slaan, maar ook om die zo te visualiseren dat je van grote hoeveelheden gegevens in één oogopslag een goed beeld kunt vormen.
De trend om data te visualiseren in bijvoorbeeld een datavisualisatie of een infographic is niets nieuws. Dit gebeurde al eeuwen geleden. Toch zie je dat deze visualisatie, die oorspronkelijk veel gebruikt werd in de wetenschap, de laatste jaren de overstap maakt naar het grote publiek. Waar vroeger de communicatie veelal horizontaal verliep van expert naar expert, ligt nu vooral de nadruk op verticale communicatie van expert naar leek.
Wat is het?
Datavisualisatie is het uitbeelden van gegevens gebaseerd op cijfers of hoeveelheden. Het zijn grafische weergaven van kwantificeerbare gegevens. Deze ruwe data heeft geen eigen context, maar kan wel gebruikt worden om die in een bepaalde context te plaatsen. Het doel van een datavisualisatie is de lezer in een oogopslag duidelijk te maken waar het over gaat. Hierbij is overzichtelijkheid van essentieel belang. Bij infographics draait het veel meer om het visualiseren van een proces. Een infographic maakt niet alleen data zichtbaar, zoals bij een datavisualisatie, maar toont veel meer een verhaal met een kop en een staart. Door gebruik te maken van tekst en beeld probeer je via een infographic de lezer uit te leggen hoe iets werkt. Een infographic verschilt van een datavisualisatie doordat hij duiding geeft. Hij is altijd verbonden aan een verhaal; het zijn geen losstaande gegevens. Toch maken ontwerpers nogal eens de fout te denken dat zij een infographic maken, terwijl het in veel gevallen om een aantal visualisaties gaat die verder geen verband met elkaar hebben.
Voordelen
Uit onderzoek van de Universiteit van Saskatchewan1 blijkt dat onze hersenen veel beter in staat zijn tot het verwerken van visuele beelden, dit in tegenstelling tot tekst. Wij leven op dit moment in een wereld waarin de mens constant onderhevig is aan visuele prikkels en daar zeer gevoelig voor is. Het is dus veel effectiever om gebruik te maken van beeld bij het informeren, dan van tekst. Dit soort visualisaties spelen daarom op dit moment een zeer belangrijke rol. Kranten, tijdschriften en het internet worden er mee volgestopt.
Mensen die visueel ingesteld zijn kunnen informatie het beste via foto’s, diagrammen en grafieken leren. In het boek Information Visualization2 van Colin Ware wordt duidelijk dat ons visuele systeem veel meer informatie kan vergaren dan al onze andere systemen in het centrale zenuwstelsel bij elkaar. Dit komt omdat visualisaties bepaalde karakteristieken bevatten, die ‘preattentieve attributen’ heten, die onze ogen sneller waarnemen. Volgens Ware is het verschil tussen tekst en beeld het feit dat beeld voornamelijk geschikt is bij het representeren van procedurele informatie, logische voorwaarden en abstracte verbale concepten. Dit is in mindere mate het geval bij tekst.
Rol informatieprofessional
Omdat steeds meer data beschikbaar is en zowel big data als open data steeds populairder wordt, ligt er zeker een potentiële rol voor informatieprofessionals bij het visualiseren van die data. Door de grote hoeveelheid data hebben ontwerpers soms moeite om het kaf van het koren te scheiden. De informatieprofessional is daar nu juist in gespecialiseerd. Opleidingen tot informatieprofessional zien dit ook in en passen hun opleiding hier langzaam maar zeker op aan. Zo wordt door IDM-opleidingen lesgegeven in vakken als Datavisualisatie en Infographics, waarbij studenten leren om zelf visualisaties te maken. Als deze ontwikkeling zich voortzet, kan de informatieprofessional zijn ware potentie laten zien en daarmee de wereld van de visualisaties een stuk begrijpelijker maken.
Noten
- Scott Bateman e.a, (2010) Useful Junk? The Effects of Visual Embellishment on Comprehension and Memorability of Charts. Geraadpleegd op: hci.usask.ca/uploads/173-pap0297-bateman.pdf.
- Colin Ware, Information Visualization: Perception of Design, San Francisco, California 2004.
Niall MacKellar heeft Media, Informatie en Communicatie gestudeerd aan de Hogeschool van Amsterdam.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 2 / 2014. Het gehele nummer kun je hier lezen