Door: Eric Sieverts
Begin december was ik bij een internationaal congres over grijze literatuur, dat in Amsterdam werd gehouden. Dat leverde reminiscenties op met de jaren tachtig (van de vorige eeuw). Toen waren speciale bibliografische databases voor grijze literatuur, zoals NTIS en SIGLE, nodig om een beetje systematisch te kunnen achterhalen of over een onderwerp documenten of rapporten bestonden die niet in gewone tijdschriften gepubliceerd waren. Nu we alles op internet zetten, is materiaal dat niet in de officiële publicatiekanalen terechtkomt, heel vaak gewoon daar te vinden. Daardoor had ik het gevoel dat grijze literatuur niet echt meer bestond. Althans niet als probleem, waaraan je actief iets moet doen. Toch is er nog wel degelijk een gemeenschap die zich hiermee bezighoudt, verenigd rond GreyNet en dit jaarlijkse Grey Literature congres.
In deze kringen wordt zelfs veel meer als grey geclaimd dan vroeger. Ook sociale media, ook niet-tekstmateriaal (beeld, video, audio), ook datasets en zelfs in het algemeen open access-publicaties. Hoeveel ‘grijs’ er is, hangt helemaal van je definitie af. Je komt het hele spectrum tegen, van ‘niets is nog grijs’ tot ‘(bijna) alles is grijs’. Heel wat shades of grey dus. Opmerkelijk genoeg waren er maar weinig Nederlandse deelnemers, terwijl Amsterdam toch de hoofdstad van Greyland is. Niet vanwege het grijze weer begin december, en ook niet omdat het congres er werd gehouden, maar omdat GreyNet in de Amsterdamse Javastraat gevestigd is en Dominic Farace daarvandaan het internationale grijze imperium bestiert.
DANS, als exponent van de data-tak in het grijze spectrum, was de enige Nederlandse organisatie die officieel vertegenwoordigd was. Alles als grijs claimen heeft misschien ook wel zijn nadelen. Elk van de deelgebiedjes die ik eerder noemde, heeft ook al zijn eigen kongsi voor kennisuitwisseling en innovatie. En een heleboel Nederlandse organisaties zijn daarin wel degelijk heel actief, of het nu om AV-materiaal, datasets of open access gaat. Misschien dat al die shades of grey het echte grijs een beetje onzichtbaar maken.
Biedt ‘grijs’ dan helemaal geen toegevoegde waarde meer? Voor een antwoord op die vraag zal de gemeenschap bij zichzelf te rade moeten gaan – iets wat ze trouwens ook al doen. Wat is het unieke eigene van het ‘echt’ grijze materiaal? Nadruk kan bijvoorbeeld liggen op selectie, ‘curation’ en duurzame toegankelijkheid van belangrijk materiaal dat elders nog wordt veronachtzaamd. GreyNet richt zich daar overigens nu ook al op. Maar hiervoor geldt eveneens dat er vaak al andere gremia zijn die zich ermee bezighouden. Grijs – in welke shade dan ook – is misschien wel een te non-descripte kleur om blijvend geestdrift te wekken. Misschien moet Dominic maar eens drastisch een meer uitgesproken kleurtje kiezen.
- Het grapje in mijn titel is uiteraard niet origineel; op het congres werd er al uitvoerig op gevarieerd.
- Dit was nu echt de laatste column van deze grijsaard.
Eric Sieverts is redacteur van IP en freelance docent en adviseur.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 9 / 2015. Het gehele nummer kun je hier lezen.