Door: Frank Huysmans
Of het bij het centrale bureau wel bekend was dat hij hier was. Dat kreeg een journalist van Vrij Nederland te horen van een meerderheid van door hem aangesproken bibliothecaressen in buurt- en dorpsbibliotheken. Hij kwam de sfeer proeven en wat vragen stellen over hoe het er tegenwoordig aan toegaat in zulke vestigingen. Als een goed journalist lukte het hem met de dames in gesprek te raken zonder dat het centrale bureau een ‘geen bezwaar’ had gegeven.
Toen ik dat had gelezen, van dat centrale bureau, moest ik even bijkomen. Om niet te zeggen dat ik bijna een teiltje nodig had. Het centrale bureau. Er komt een journalist een openbare instelling binnenlopen en het dienstdoende personeel slaat alarm. Want kennelijk is er iets te verbergen. Of wellicht vindt men mogelijk negatieve publiciteit gewoon lastig. Hoe dan ook was de primaire reactie van de bibliothecaressen tekenend voor de professionalisering die de openbare bibliotheeksector heeft ondergaan sinds de Bibliotheekvernieuwing van 2000-2007. Fusies, grotere organisatorische eenheden, een scheiding tussen frontoffice en backoffice. Waarbij de arme mensen in de frontoffice beseffen dat er in de backoffice wat zwaait als zij zelf de pers te woord staan. Want dat hoort de afdeling marketing en communicatie te doen.
Informatie en communicatie worden vaak in één adem genoemd sinds er ‘ict’ is. Toch is er een fundamenteel verschil tussen een informatieprofessional en een communicatieprofessional. Niet dat de een alleen maar informeert en de ander alleen maar communiceert – al zijn de meeste informatieprofessionals misschien niet de meest communicatieven. Nee, de informatieprofessional offert ziel en zaligheid aan de publieke sfeer en hanteert daarbij een professionele ethiek (onlangs op de IFLA-conferentie in Helsinki gepresenteerd). Openheid, neutraliteit, respect voor persoonlijke levenssfeer van informatiegebruikers – dat soort dingen. De communicatieprofessional heeft haar ziel verkocht aan eer en glorie van zijn werkgever. Haar taak is het zoveel mogelijk positieve publiciteit te genereren voor het bedrijf of de organisatie en negatieve te voorkomen. Dat daarbij ethische grenzen worden overschreden, dat waar nodig botweg wordt gemaskeerd of zelfs gelogen, daar zit de communicatieprofessional niet zo mee. Haar professionaliteit vereist dat, en haar bankrekening uiteraard ook.
Je moet er niet aan denken dat juist daar waar burgers, inclusief journalisten, terecht moeten kunnen voor betrouwbare informatie de communicatieprofessional mooi weer gaat verkopen. Al het gefilosofeer over de noodzakelijke modernisering van de instelling en de professie in tijden van digitalisering kan meteen de prullenbak in, en de tent kan dicht. Integriteit hoort in de openbare bibliotheek voorop te staan. Want daarvoor komen mensen nog altijd naar de bibliotheek – naar de frontoffice, welteverstaan.
Frank Huysmans is bijzonder hoogleraar bibliotheekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en zelfstandig onderzoeker en adviseur bij WareKennis.nl.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 10 / 2012. Het gehele nummer kun je hier lezen