Door Frank Huysmans
Als er zoiets bestaat als een hemel: hoe gaan de uitverkorenen daar met elkaar om? Ik bedoel: heb je als goed katholiek je hele leven geen gekke dingen gedaan, netjes je onzevaders en weesgegroetjes gebeden, nooit iemand gecanceld, de zondagse mis bijgewoond – wie loop je daarboven tegen de ziel? Je gereformeerde buren en de moslims van tegenover! Die net zo verbijsterd zijn dat de Eindbaas jou niet een verdieping lager heeft gestald.
Hoe kwam ik hierop? O ja: Elon Musk twitterde weer wat. ‘Had Twitter inmiddels niet dood moeten zijn ofzo?’ Even later: ‘Misschien zijn we al in de hemel/hel beland zonder het te weten.’ Nu lijkt me dat laatste voor inzittenden van zelfrijdende Tesla’s een reële mogelijkheid, maar het punt is of Musks Twitter de hemel of de hel wordt, aldus The Guardian. Aan adverteerders had de rijkste man ter wereld laten weten dat hij het platform had gekocht ‘omdat het belangrijk is voor de toekomst van de beschaving om een gemeenschappelijk digitaal dorpsplein te hebben. (…) Ik heb het gedaan in een poging om de mensheid, die ik liefheb, te helpen.’ Een poging die best eens zou kunnen mislukken, erkende hij ‘in nederigheid’.
Hemel of hel: wat het wordt zal afhangen van of het lukt de vrije meningsuiting te verenigen met iets van regulering en content moderation. Daarover zijn de zelfbenoemde Chief Twit en zijn critici het eens. Musk weet dat adverteerders hun merken willen behoeden voor associaties met alles wat onze beschaving onbeschaafd maakt, maar hij weet ook dat, of je nu kunstmatige (algoritmes) of niet-kunstmatige intelligentie (toezichthouders) op de berichtenstroom loslaat, het censuurverwijt op de loer ligt.
In recente tweets lijkt Musk aan te koersen op zelfregulering. Niet dat er na zijn bruuske ontslagrondes nog andere opties resteerden, maar toch. Twitteraars moeten zelf kunnen bepalen wat ze wel en niet te zien krijgen. Verder wordt gewag gemaakt van arena’s: plekken waar vredig wordt gekeuveld, riolen waarin alles is toegestaan, en diverse gradaties ertussenin.
Grappig genoeg lijkt dit verdacht veel op Mastodon, waarvan het aantal gebruikers ‘sinds Musk’ door het gewelf is gegaan. Als zichzelf organiserend sociaal medium is Mastodon – eigenlijk de naam van de opensourcesoftware waarop het draait – sinds 2016 een publiek alternatief voor Twitter in de fediverse: een geheel van met protocollen aan elkaar geknoopte netwerkjes op lokale servers, elk met zijn eigen gedragsregels. Naast Mastodon heb je er onder andere ook PeerTube en Friendica – je kunt wel raden voor welke commerciële netwerken die een alternatief willen zijn.
Als er een hemel is, dan denk ik dat de Eindbaas de inrichting ervan in Zijn alwetendheid heeft overgelaten aan de bewoners zelf. Waarna een netwerk is ontstaan van losjes met elkaar verbonden groepjes gelijkgestemden. Een beetje als het Twitter van kort na de schepping.
Frank Huysmans is bijzonder hoogleraar Information Society aan de UvA en zelfstandig onderzoeker en adviseur bij WareKennis.
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #9-2022. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
