De Britse equivalent van de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Informatieprofessionals (KNVI, voorheen NVB), het Chartered Institute of Library and Information Professionals CILIP, heeft in november 2012 haar Professional Knowledge and Skills Base (PKSB) gepresenteerd. De PKSB geeft een overzicht van alle expertisegebieden, kennis, vaardigheden en competenties die relevant zijn voor het bibliotheek-, informatie- en kennisvak. Het overzicht biedt weinig nieuws, constateert Josje Calff.
Door: Josje Calff
De PKSB komt in de plaats van het Body of Professional Knowledge (BPK), waarin CILIP eerder de voor het vakgebied benodigde kennis beschreef.* CILIP-leden kunnen inloggen op de PKSB en het gebruiken als instrument om de eigen kennis en vaardigheden te evalueren en eigen ontwikkelingsplannen vorm te geven. Voor werkgevers kan de PKSB dienen als maatstaf voor gewenste kwaliteiten van werknemers in bepaalde functies. Ook CILIP’s eigen Framework of Qualifications zal gerelateerd worden aan de nieuwe PKSB. Het model is in veel opzichten ook in de Nederlandse context goed bruikbaar.
De essentie van de PKSB bestaat uit een set van acht, voor het vak meest onderscheidend geachte professionele expertisegebieden, en daarnaast vier categorieën van generieke vaardigheden. Binnen elk van deze twaalf terreinen worden zes à tien kennisgebieden nader gespecificeerd (zie kader).
In het cirkelvormige model van de PKSB staan ethiek en waarden, de morele basis voor iedereen die in het informatievak werkzaam is, in de kern. In de Angelsaksische landen wordt hier in vergelijking met Nederland relatief veel nadruk op gelegd. Professionele expertise en generieke vaardigheden zijn ingebed in de bredere context van de bibliotheek-, informatie- en kennissector en de maatschappelijke en organisatorische omgeving.
De PKSB biedt een degelijk overzicht van het vakgebied en dat, gegoten in een helder model en een goed vormgegeven plaatje, is een verdienste. Toch valt op hoe weinig nieuws er in feite onder de zon is: alle ‘traditionele’ bibliotheekvakken komen keurig aan bod. Nieuw, maar voorspelbaar is de systematische aandacht voor data, naast informatie en kennis, en het grote belang van kennis van de digitale omgeving en van digitale vaardigheden.
Een ontwikkeling die nog niet systematisch aandacht krijgt, is de steeds nauwere verwevenheid van het bibliotheek- en informatievak met wetenschappelijk onderzoek en onderwijs in onze geglobaliseerde, digitale netwerkmaatschappij. Op sommige plaatsen zie je hier in de PKBS wel iets van terug (denk aan de virtual research environments, ondergebracht in de categorie ‘Ondersteuning en educatie’), maar dat ons vak bijvoorbeeld een steeds centralere plaats inneemt in het wetenschapsbedrijf, in e-science en e-humanities, is nog niet ten volle in de PKBS verwerkt.
Expertisegebieden
- Organiseren en structureren van kennis en informatie (o.a. kennis van bronnen, classificatieschema’s, taxonomieën, ontologieën, onderwerpsontsluiting, metadata, thesauri, informatie-architectuur, databaseontwerp)
- Kennis- en informatiemanagement (o.a. kennis-, informatie- en datamanagement en verschillen en overeenkomsten daartussen, kennisoverdracht en kennisdelen)
- Toepassen en gebruiken van kennis en informatie (o.a. informatiedienstverlening, retrieval, zoekgedrag, data-analyse, informatieanalyse en samenvatten)
- Onderzoeksvaardigheden (o.a. begrip van de stadia van onderzoek, statistiek, ethische aspecten van onderzoek en kennis van publicatiemogelijkheden)
- Governance en compliance (o.a. informatierecht, auteursrecht, intellectueel eigendom en licenties)
- Recordsmanagement en archivering (o.a. opbergen en terugvinden van documenten, toegankelijkheid, digitaliseren, beheren, conserveren en archiveren)
- Collectiemanagement en collectieontwikkeling (o.a. selectie en deselectie, acquisitie, collectie-evaluatie en promotie van collecties)
- Ondersteuning en educatie (o.a. informatievaardigheid, leesbevordering, digitale vaardigheid, didactische vaardigheid, gebruikersondersteuning en virtual learning environments)
Generieke / vaardigheden
- Leiderschap en belangenbehartiging (o.a. overtuigen, inspireren, visie en strategie, netwerk en relatiebeheer)
- Strategische planning en management (o.a. businessplanning, financieel management, contractmanagement, peoplemanagement, projectmanagement en verandermanagement)
- Gebruikersgerichtheid, dienstverlening en marketing (o.a. gebruikerscontacten, marketing van diensten, dienstenontwikkeling en kwaliteitsmanagement)
- Informatie- en communicatietechnologie (o.a. algemene ict-kennis, kennis van bibliotheeksystemen, sociale media, communicatie, netwerkvaardigheden, media en PR, talenkennis en open source)
*Zie over het BPK: Josje Calff, ‘Hét vak en dé opleiding’. In: InformatieProfessional 2009/2, pp. 17-21.
Josje Calff is adjunct-directeur van de Universitaire Bibliotheken Leiden.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 1 / 2013. Het gehele nummer kun je hier lezen