Willen bibliotheken overleven, dan dienen ze de komende jaren twee zaken aandacht te geven, aldus Jos Damen. Met aan de ene kant van het spectrum: digitale bibliotheektoepassingen; aan de andere kant de speciale en lokale collecties – en regelmatig in een combinatie van beide. In de derde aflevering van zijn serie besprekingen schenkt Damen aandacht aan zowel militaire boekcultuur als management van digitale collecties.
Door: Jos Damen
Aan diverse Engelse en Amerikaanse universiteiten is Library and Information Studies een gerespecteerd vak. In Nederland is het, positief geformuleerd, een vak in opkomst. Zeker, er zijn studies als Book and Digital Media Studies in Leiden en Boekwetenschap en handschriftkunde in Amsterdam. Toch lijkt er ruimte voor een meer toegespitste moderne opleiding in een tijd waarin informatie een cruciale rol speelt in het dagelijks leven. Een organisatie als het Chartered Institute of Library and Information Professionals (CILIP) in Groot-Brittannië doet van alles om informatie-experts en bibliotheekmedewerkers professioneler te maken, bijvoorbeeld door betrokkenheid bij en certificering van opleidingen. Ook geeft CILIP vakboeken uit.
Een van de beste boeken die ik de laatste jaren op ons vakgebied las, is het mede door CILIP uitgegeven Collection Development in the Digital Age. De titel doet het boek tekort. Deze verzamelbundel bevat vijftien artikelen, die alle te maken hebben met de uitbreiding van de digitale bibliotheek. Het boek bestaat uit vier delen: (1) de idee en de praktijk van collectieopbouw, (2) ontwikkelingen rond digitale bronnen, (3) ontwikkelingen in het bibliotheekaanbod en (4) hoe een bibliotheekcollectie effectief te organiseren. In de eerste drie bijdragen worden de ontwikkelingen in de laatste decennia geschetst en wordt de functie van collectieopbouw uit de doeken gedaan. ‘While libraries can act as the interface to this wealth of information, one of their most important tasks is to create order out of potential chaos. They do this by selecting and describing information sources which they will offer to their users.’
De daaropvolgende bijdragen (deel 2) behandelen de hybride bibliotheek, de opkomst van ejournals en ebooks, open toegang en beheer aan bod. In deel 3 neemt de auteur het aanbod onder de loep: ebooks, consortia en repositories. Betekent het enorme maar uniforme aanbod het einde van bijzondere collectieopbouw? Wat zijn de voor- en nadelen van outsourcing?
Het laatste deel kijkt naar effectiviteit en toont bekende vergezichten: betrek de directe gebruikers bij de bibliotheek en verhoog de informatiekennis van de klanten. Een casestudy bij de Universiteit van Liverpool laat directe toepassingen zien. Al met al een helder en nuttig boek. Voor een korte blik: het eerste hoofdstuk is te lezen op de website van de uitgever (www.facetpublishing.co.uk).
Militaire bibliotheken
Van een geheel andere orde is het boek Gewapend met kennis van Louis Sloos. In dit overzichtswerk, in 2012 ook een proefschrift aan de Universiteit Leiden, schetst Sloos de geschiedenis van 500 jaar militaire boekcultuur in Nederland. Dé geschiedenis? Ja, Sloos doet een uniek boekje open over de militaire boekgeschiedenis in Nederland. Hij moet diep graven. De studenten van de Genie- en schermschool konden al in 1600 terecht in de Leidse universiteitsbibliotheek voor militaire boeken.
In vijftien hoofdstukken schetst Sloos een levendig beeld van militaire boeken en bibliotheken in Nederland. Veertig pagina’s noten, 20 bladzijden literatuur en 26 pagina’s register maken verdere studie mogelijk, bijvoorbeeld naar boekverkopers in Nederland en naar kaartcollecties.
Bilderdijk en de KB
En passant ziet Sloos kans om belangwekkende zaken te onthullen, zoals een vroege partij correspondentieschaak (1804, tussen luitenant-generaal F.W. van Mauvillon en een van zijn officieren). Ook Bilderdijks functie als ere-bibliothecaris van de Koninklijke Bibliotheek wordt correct beschreven. Verder wordt de eerste druk van het Handboek voor den Soldaat (KMA, 1933) – bij elke soldaat bekend – in het licht gezet.
Sloos heeft een nogal descriptieve stijl, maar de eindconclusie over zijn boek blijft positief: Gewapend met kennis geeft een mooi overzicht van een nauwelijks beschreven vakgebied. En met meer dan 500 pagina’s en 165 goed gekozen afbeeldingen is het boek niet duur te noemen. Sloos zou trouwens veel hebben aan het hierboven besproken boek. Stelling 10 van zijn proefschrift luidt: ‘In digitale vorm is kennis en informatie vergankelijker dan op papier’.
Collection development in the digital age. Edited by Maggie Fieldhouse and Audrey Marshall | London, Facet Publishing | 2012 | £ 50
| ISBN 978-1-85604-746-3 | Waardering: ●●●●○
Louis P. Sloos: Gewapend met kennis. 500 jaar militaire boekcultuur in Nederland |Nijmegen, Vantilt | 2012 | € 35 |
ISBN 9789460040702 | Waardering ●●●○○
Jos Damen is hoofd van bibliotheek en IT bij het Afrika Studiecentrum in Leiden.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 10 / 2012. Het gehele nummer kun je hier lezen