Willen bibliotheken overleven, dan zullen ze in de komende jaren twee zaken aandacht moeten geven, vindt Jos Damen. Met aan de ene kant van het spectrum: digitale bibliotheektoepassingen, aan de andere kant de speciale en lokale collecties – en regelmatig in een combinatie daarvan. In de komende afleveringen schenkt Damen aandacht aan beide. Om te beginnen twee boeken uit 2012, al lijken ze eeuwen van elkaar verwijderd.
Door: Jos Damen
Mobile devices and the library is een zeer gevarieerd boek over de toepassing van mobiele technologie in de bibliotheek. Het is divers: van ereaders tot QR-codes en van sms in de bibliotheekservice tot aan mobiele websites. Eigenlijk is dit boek een verzameling van 22 samenhangende interessante artikelen van conferenties van de Handheld Librarian (www.handheldlibrarian.org). Alle bijdragen gaan over bibliotheektoepassingen met behulp van mobiele apparatuur: telefoons, tablets en andere ‘mobile devices’. Tegelijkertijd is het boek een dubbelnummer van het tijdschrift The Reference Librarian (vol. 51).
Behalve overzichten en ideeën bevat het boek vooral ‘best practices’. Ik licht er een paar uit.
Ebooks: studenten gebruiken meer en meer ebooks, maar weten soms niet dat hun eigen bibliotheek deze ook in bezit heeft (Julie Shen). Verder wordt er verslag gedaan van een test met 100 Sony ereaders in een bibliotheek in Pennsylvania.
SMS: drie artikelen reppen over sms als middel om vragen aan bibliotheken te beantwoorden (in Denton, Cornell & Hammond).
Medische bibliotheken
De rol van medische bibliotheken in mobiele technologie wordt belicht in een overzichtsartikel van Kim & Ball. Ze voorspellen dat databases en e-tijdschriften snel aangepast zullen worden aan mobiele apparatuur. Peg Burnette beschrijft de opkomst van smartphones in de medische praktijk (vanaf 1993) en geeft praktische voorbeelden van ‘Mobile Medicine’.
Verder is er in het boek aandacht voor Twitter, QR en voor geografische toepassingen. Voor elke bibliothecaris die een website voor mobiel gebruik wil bouwen, is er het achtstappenplan van Chad Haefele. Een punt van kritiek op het boek is de wat gebrekkige samenhang en de soms makkelijk getrokken conclusies op basis van kleine steekproeven. Maar Mobile devices and the library is vooral een inspirerend boek.
Gebedenboeken
Datzelfde kan gezegd worden van het veel dunnere maar uiterste interessante boekje van Eberhard König: Devotion from dawn to dusk. König was van 2011 tot begin 2012 fellow van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en van het NIAS in Wassenaar. Hij schotelt de informatieprofessional een heel ander kopje thee voor. König is hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Freie Universität in Berlijn en specialist op het gebied van middeleeuwse handschriften.
Uiteraard is zijn boekje een lofzang op de mooie collectie handschriften van de Koninklijke Bibliotheek, verlucht met tientallen prachtige kleine afbeeldingen. Maar ook laat König in zijn tekst zien hoe de getijdenboeken vorm kregen, hoe deze gebeden boeken werkten en gebruikt werden, en vervolgens ook hoe de (Noord-) Nederlandse praktijk afweek van die in ons omringende landen.
Meesterwerken
König laat op aannemelijke wijze zien hoe slim de getijdenboeken in elkaar zitten. Hij neemt diverse afbeeldingen uit enkele KB-topstukken onder de loep en zoemt in op de details. Dat gebeurt met de prachtige afbeelding van Jean Fouquet uit het Getijdenboek van Simon de Varie, met het getijdenboek van Isabella van Castilië (uit Milaan, rond 1400) met een fraai geketende panter en van Filips van Bourgondië (uit Oudenaarde/Brugge, midden vijftiende eeuw). Juist door de samenhang te laten zien, worden zaken duidelijker.
Bibliotheca Philosophica Hermetica
Interessant is dat König een handschrift uit de voormalige Bibliotheca Philosophica Hermetica van enfant terrible Joost Ritman omstandig prijst. Dit werk, het Adair-getijdenboek, verhuisde eind 2010 met een grote hoeveelheid andere handschriften van Amsterdam naar Den Haag, om een schuld van Ritman bij het rijk in te kunnen lossen. König roemt de afbeeldingen in dit Adairgetijdenboek als een voorbeeld van de ‘highest achievements available to illuminators of that age’, ‘the most extraordinary example of its kind from the last decade of the 15th century’.
Al met al: lof voor dit boekje en voor het initiatief van de KB en het NIAS om samen jaarlijks een gastonderzoeker uit te nodigen. König was inmiddels de achtste, en het is te hopen dat er nog vele slimme ‘fellows’ zullen volgen. Het boekje zelf zou nog vlotter lezen met enige tussenkopjes en gepaste indeling. De typografische verwerking en de illustraties zijn verder uitermate verzorgd.
Mobile Devices and the Library: Handheld Tech, Handheld Reference | Ed. by Joe Murphy | Londen: Routledge | 2012 |
ISBN 9780415689755 | $ 145 | Waardering: ●●●○○
Devotion from Dawn to Dusk. The Office of the Virgin in Books of Hours of the Koninklijke Bibliotheek in The Hague | Eberhard König | Leiden: Primavera Pers | 2012 | ISBN 9789059971196 | € 10,00 | Waardering: ●●●○○
Jos Damen is hoofd van bibliotheek en IT bij het Afrika-Studiecentrum in Leiden.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 7&8 / 2012. Het gehele nummer kun je hier lezen