Begin dit jaar kwam een nieuw leerboek uit, over het toegankelijk maken van informatie. Omdat het zich richt op verschillende doelgroepen, is aan een drietal gebruikers om een oordeel gevraagd. Hier volgt een compilatie van uitspraken uit hun besprekingen.
Door: Eric Burger (EB), Leen Liefsoens (LL) en Richard Visscher (RV)
Hartenkreet
EB: ‘Het is een beetje de hartenkreet van managers die geconfronteerd worden met de complexiteit van een documentmanagement- of recordsmanagementproject: “Metadata of hoe jullie dat allemaal noemen, kan me niet schelen, maak het vindbaar!” Een groepje moedige, Nederlandse zoek- en vindspecialisten heeft de handen ineengeslagen en presenteert een Nederlandstalig standaardwerk over juist dat onderwerp. Moedig, omdat het ten eerste een moeizaam af te bakenen terrein is en ten tweede omdat het, zoals in alles waar digitale technologie aan te pas komt, aan voortdurende ontwikkeling onderhevig is.’
De niet-bibliothecaris
RV: ‘De auteurs zijn erin geslaagd om mij, als niet-bibliotheekmens, mee te nemen in de wetenschap van het toegankelijk maken van informatie. De titel is voor mij een oproep: zorg ervoor dat iedereen in een digitale context de juiste informatie vindt. Meteen in hoofdstuk 1 worden de technieken die daarvoor nodig zijn helder uitgelegd. Dit wordt in de daarop volgende hoofdstukken concreet uitgewerkt. Het instrumentarium en de methoden om informatie vindbaar te maken zijn zo beschreven dat ze uitnodigen om gebruikt te worden. De voorbeelden en de aanvullende informatie in kaders helpen daarbij.’
Studieboek
LL: ‘Het boek kan door informatieprofessionals in de praktijk worden gebruikt, maar het is in eerste instantie bedoeld als studieboek voor het hbo-onderwijs. Omdat in het Nederlandse taalgebied geen vergelijkbaar werk bestaat, is het een goede zaak dat (vrijwel) alle facetten van de toegankelijkheidsleer (toch het hart van ons informatievak!) in een overzichtswerk worden beschreven en toegelicht. Bovendien is het boek als digitale versie beschikbaar, waarbij alle hyperlinks aanklikbaar zijn.’
‘De materie wordt zodanig helder beschreven dat studenten er vanaf het eerste studiejaar mee uit de voeten kunnen. Toch zal het een ervaren informatieprofessional ook niet snel vervelen. Het boek kent namelijk een grote mate van afwisseling en voldoende diepgang. De opbouw van het boek is helder: als eerste worden enkele basisbegrippen besproken waarna klassieke, maar nog steeds relevante, instrumenten als thesaurus en classificatie aan de orde komen. Vervolgens zijn de moderne toepassingen zoals zoekmachines, automatisch klasseren en semantische oplossingen aan de beurt.’
‘De eerste ervaringen in het onderwijs zijn positief. Vrijwel alle onderwerpen worden geïllustreerd aan de hand van voorbeelden, waardoor de lezer zich snel een concreet beeld kan vormen. De studenten geven dan ook aan dat het boek prettig leest en dat de materie helder wordt uitgelegd. Voor de docenten vormt het boek niet alleen een belangrijke bron voor hun lessen, ze kunnen studenten ook bij stages en afstudeeropdrachten met een gerust hart verwijzen naar dit standaardwerk.’
SharePoint
EB: ‘De eerste zeven hoofdstukken wilden graag compleet zijn, is mijn indruk. Daardoor is er voor de gemiddelde informatiespecialist veel bekende informatie (wat is booleaans zoeken), maar valt er ook veel te leren, over taxonomieën, thesauri en classificatie. Vervolgens schakelen de schrijvers over naar een veelgebruikt product voor documentopslag: Microsoft SharePoint.’
‘Dat hoofdstuk begint met een te onderschrijven pleidooi voor zorgvuldige voorbereiding van site-architectuur, metadata-architectuur en pagina-architectuur. Aan het einde van het hoofdstuk aangekomen, was ik enigszins teleurgesteld dat juist de verschillende facetten van SharePoint- en Office 365 search in het geheel niet aan bod komen. Die functionaliteiten van Office 365 om informatie en documenten geautomatiseerd te vinden en aan te bieden (zoals Delve, op basis van Office Graph) ontbreken ook in het volgende hoofdstuk, over kennisrepresentatie (waarin wel ruimte voor Google Knowledge Graph). Gevolg is dat het SharePoint-hoofdstuk een wat “traditioneel” beeld geeft van de inrichting van sites, waar Microsoft met Exchange Online en Office Graph nu juist mikt op verdergaande automatisering van ordening en vindbaarheid.’
‘Maar misschien verwacht ik te veel? Maak het vindbaar is hét Nederlandse leerboek voor iedereen die in bedrijf en organisatie met het vindbaar maken – en houden – van informatie is belast. Duidelijke uitleg met duidelijke praktische voorbeelden van begrippen als “taxonomie”, “thesaurus” en “classificatie”. En ik ga vast lobbyen voor een deel II, exclusief over SharePoint search!’
Digitale wereld
RV: ‘De waarde van deze uitgave zit vooral in de vertaling van aloude ontsluitingsprincipes en concepten naar de toepassing ervan in de digitale wereld. Maak het vindbaar maakt inzichtelijk hoe het komt dat we onszelf zo vaak de vraag stellen “waar zou dat ene document staan?”. Ook brengen de auteurs de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van het ontsluiten van informatie in kaart. Dat is de tweede waarde van dit boek. Deze ontwikkelingen – technieken voor kennissystemen, semantische netwerken, nieuwe computertalen en standaarden – zijn essentieel om grip te blijven houden op de informatie in de internetwereld die onstuitbaar blijft groeien. Het gekozen OpenTextbook-concept maakt het mogelijk om deze kennis steeds up-to-date te houden. Dat de auteurs daarvoor gekozen hebben doet vermoeden dat zij deze ambitie hebben.’
Doe zoals-ie zegge
LL: ‘Bijzonder aan het boek is dat de auteurs ervoor hebben gekozen om het complete werk, in het kader van open education, digitaal onder een creative commons-licentie beschikbaar te stellen. Wie toch een hardcopy wil, kan deze tegen kostprijs als print-on-demand bestellen. Wat mij betreft is dit een prijzenswaardig initiatief van onze collega-informatieprofessionals die het motto “practice what you preach” ter harte nemen. Dat het boek gratis is, betekent overigens niet dat er is beknibbeld op redactie en afwerking. Integendeel: zowel de digitale versie als de hardcopy ogen zeer verzorgd. De vormgeving is fraai en tekstueel heb ik geen storende fouten kunnen ontdekken.’
RV: ‘Het is duidelijk dat de auteurs niet alleen kunnen schrijven over toegankelijkheid van informatie, maar het ook toegankelijk weten aan te bieden. Daarmee is, ook door de duidelijke opmaak met veel witruimte, voldaan aan het Drentse spreekwoord “Doe zoals-ie zegge, dan lieg-ie niet”. Het doen is aan ons, de lezers.’
Eric Burger (EB) (www.ericburger.nl) is compliance- en informatie-governance specialist. Hij heeft het boek bekeken vanuit het perspectief van de professional die zich in de praktijk al met ‘vindbaar maken’ bezighoudt.
Leen Liefsoens (LL) is senior informatiespecialist bij de bibliotheek van de Haagse Hogeschool en redacteur van IP. Zij bezag het boek als docent die het als lesmateriaal voor haar studenten gebruikt.
Richard Visscher (RV) is informatie-expert bij de bibliotheek van Hogeschool Inholland. Hij heeft het boek als cursist bestudeerd.
Hun volledige recensies zijn hier te vinden.
Joyce van Aalten, Peter Becker, Marjolein van der Linden, Eric Sieverts. Maak het vindbaar, op schijven, sites en SharePoint (2017). Udoc Publishing Systems, ISBN 9789492388001
Het boek is gratis als pdf te downloaden op udocstore.nl/docs/9789492388001
Een gedrukte versie is voor € 15 te bestellen op 1boek.nl/artikel/9789492388001/maak-het-vindbaar
Deze bijdrage komt uit IP nr. 6 / 2017. Het gehele nummer kun je hier lezen.