Jos Damen stelde in zijn serie Tof of sof (zie IP 4 / 2017) dat een meerderheid van de Nederlanders al meer dan twintig jaar wacht op een vrij toegankelijke nationale Nederlandse bibliotheekcatalogus. De redactie vroeg de Koninklijke Bibliotheek en OCLC om een reactie.
KB: ‘Flink wat verbeterpunten’
Jos Damen liet ons in de vorige IP weten ruimte voor verbetering te zien in de manier waarop de Nederlandse bibliotheken hun collecties doorzoekbaar maken en beschikbaar stellen. Hij stelde dat gebruikers bijvoorbeeld moeten inloggen om toegang te krijgen tot de Nationale Bibliotheek Catalogus, zoals die op dit moment voor openbare bibliotheken en de KB is gerealiseerd. Jos Damen heeft in zijn artikel een punt, er liggen voor de KB en het hele Nederlandse bibliotheeknetwerk flink wat verbeterpunten. De KB belooft in haar beleidsplan daarom niet voor niets dat ‘de klant eenvoudig vindt wat de bibliotheek te bieden heeft, waar de klant ook zoekt’. Daar werken we hard aan, maar het is duidelijk dat we er nog niet zijn. We streven naar een heldere toegang voor iedereen die wil lezen en onderzoeken. Daarbij is het onze intentie om de toegang naar onze diensten vorm te geven in interfaces die zo veel mogelijk behoefte-gedreven zijn (dus bijvoorbeeld ‘lezen’ of ‘onderzoeken’. Op dit moment werkt de KB aan een merkenstrategie waarin vooral wordt uitgegaan van die verschillende ‘klantbehoeftes’.
Overigens kan iedereen, ook zonder pasje, wel via bibliotheek.nl zoeken en inzicht krijgen in het landelijke bezit van de openbare bibliotheken (en enkele andere collecties).
Hildelies Balk-Pennington de Jongh, hoofd Sector Marketing & Diensten KB
OCLC: ‘Vooral Damens laatste verzuchting heeft ons geraakt’
Met belangstelling hebben we het prikkelende stuk van Jos Damen over vrije toegankelijkheid van PiCarta gelezen. Vooral zijn laatste verzuchting heeft ons geraakt.
Want zou het eigenlijk niet fantastisch zijn als de meerderheid der Nederlanders inderdaad al meer dan 20 jaar zou zitten te wachten op een vrij toegankelijke centrale catalogus!
Recent onderzoek (‘Shaping the Library to the Life of the User’ van OCLC Research) wijst uit dat gebruikers van websites catalogi van bibliotheken mijden en primair zoeken in ‘search engines’ zoals Google. Universiteitsbibliotheken streven ernaar om hun bezit hoog in de ranglijsten van Google Scholar en Google Books toegankelijk te krijgen.
Alle Nederlandse catalogi die in de GGC zijn opgenomen, zijn gesynchroniseerd met WorldCat. Alle bezit in Nederlandse bibliotheken is daardoor open toegankelijk via WorldCat. Via WorldCat kunnen gebruikers direct doorgelinkt worden naar de eigen bibliotheekcollecties. Sterker nog: als in WorldCat de postcode wordt toegevoegd, wordt ook nog aangegeven wat de dichstbijzijnde bibliotheek is waar men het betreffende werk kan vinden; of het digitaal aanwezig is et cetera.
De Nederlandse Universiteitsbibliotheken hebben inmiddels WorldCat als primair catalogiseersysteem gekozen, in plaats van GGC, omdat een wereldwijde ‘hub’ in een steeds internationaler wordende (wetenschaps)wereld de gebruiker beter bedient. De gebruiker is door het internet immers ook niet meer aan grenzen gebonden.
Daarnaast werkt OCLC met bibliotheken wereldwijd aan het publiceren van de ingevoerde catalogusdata in de vorm van ‘linked open data’. De bekendste voorbeelden daarvan zijn Wikipedia, Google Knowledge Graph en Google Books. Het is dus niet zo dat de Nederlanders verstoken blijven van al wat in bezit is van Nederlandse bibliotheken. Dit bezit dat over vele jaren door Nederlandse bibliotheken is gecatalogiseerd, is vrij toegankelijk via internet.
Uiteraard kunnen er dingen verbeterd worden. Veel speciale collecties (voorbeelden worden door Jos Damen genoemd) zijn soms via andere platforms beschikbaar. OCLC is echter altijd bereid om met de Nederlandse bibliotheekgemeenschap te overleggen over hoe de vrije en open toegankelijkheid anders en beter gerealiseerd zou kunnen worden. Het businessmodel van OCLC is hierbij overigens geen belemmering. Door deelname in GGC of WorldCat financieren bibliotheken de beschikbaarstelling van deze data. Wij streven naar zo breed mogelijke beschikbaarstelling van deze data om juist de bronnen van bibliotheken toegankelijk te maken.
Saskia Leferink, directeur Nederland – OCLC
Deze bijdrage komt uit IP nr. 5 / 2017. Het gehele nummer kun je hier lezen.