Door: Frank Huysmans
Achtduizend vragen per maand. Zoveel worden er gemiddeld op de website GoeieVraag.nl van tijdschriftenreus Sanoma gesteld. Honderddertigduizend mensen hebben zich op die site laten registreren als gebruiker. Op Twitter komen met de hashtag #durftevragen en de ruimtebesparende versie #dtv elke minuut meerdere vragen voorbij. Trek je daar de geinponems (‘Wanneer wordt dit jaar de Elfstedentocht ook alweer verreden? #dtv’) en de vele vragen in de categorie ‘Wie heeft er suggesties voor een leuke fietsvakantie met kinderen? #dtv?’ van af, dan kom je overdag toch wel op één beantwoordbare kennisvraag per vijf minuten.
De openbare bibliotheken hielden van 2003 tot 2010 de digitale dienst Al@din bij, waar mensen met zulke vragen terecht konden. Het idee was dat de gezamenlijke algemene en specialistische bronnenkennis van de bibliotheekmedewerkers in den lande garant zou staan voor een degelijke vraagbeantwoording. En let wel: in 2003 stond web 2.0 nog in de kinderschoenen. Facebook en Hyves dateren van 2004, Twitter van 2006.
Door een combinatie van factoren is de dienst niet geworden wat ervan werd verwacht. Meer dan eens duurde het wachten op een antwoord lang, zeker als er een beroep moest worden gedaan op de kennis van een medewerker die zich op vrijdagochtenden van 9 tot 11 met vraagbeantwoording mocht bezighouden. De kwaliteit van de antwoorden liet ook wel eens te wensen over; onvermijdelijk als je een antwoord garandeert. Omstreden was de dienst al een tijd (‘moeten we dit als bibliotheken nog wel doen nu mensen elkaar op het web 2.0 antwoorden geven?’) toen de stekker er definitief uit ging.
Daarmee verdween de digitale informatiebemiddeling ook meteen helemáál uit de bibliotheek. Terwijl de bieb al niet uitblonk door zichtbaarheid op het web. Slechte zaak, vond een groep bibliothecarissen die op Twitter onder de naam @DeBibliotheek1 vorig jaar een guerilla-actie begon. Op vrijwillige basis geven zij antwoord op #dtv-vragen op Twitter en op GoeieVraag. nl, voorzien van de bronnen waarop het antwoord is gebaseerd. Het aantal vrijwilligers is nog beperkt en dus ook het aantal vragen dat kan worden behandeld (meld je vooral aan!). Maar het is een begin. Belangrijker is dat er zich met dit initiatief een breuk met het verleden aftekent. De verschillen tussen Al@din en @DeBibliotheek1 kunnen bijna niet groter zijn. Een opgetuigde projectorganisatie versus een informeel groepje vrijwilligers. Een garantie dat een gestelde vraag ook werd beantwoord versus facultatief antwoorden op wat er toevallig langskomt. Het is een verfrissend grassroots initiatief, net als de site OpenBibliotheken.nl waarbij @DeBibliotheek1 zich inmiddels heeft aangesloten.
Een plannetje maken en het gewoon gaan uitvoeren. Zonder het eerst in bestuurlijke structuren en projectplannen te willen onderbrengen. Met ruimte voor persoonlijk initiatief en vertrouwen in de professionaliteit van medewerkers. Projectorganisaties willen optuigen om controle te kunnen houden – het is begrijpelijk maar lang niet altijd het goede antwoord.
Frank Huysmans is bijzonder hoogleraar bibliotheekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en zelfstandig onderzoeker en adviseur bij WareKennis.nl.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 1 / 2013. Het gehele nummer kun je hier lezen