Werner Helmich (1984) is industrieel ontwerper bij Frontwise | Digital Innovators. Dit Utrechtse bureau maakte een visualisatie van de takedown-verzoeken die Google dagelijks binnen krijgt. Het gaat hier om verzoeken om content uit de zoekresultaten van Google te verwijderen. Frontwise won met deze visualisatie de eerste prijs bij de Online Takedown Requests Challenge van Visualizing.org, gehouden in opdracht van Google. InformatieProfessional sprak Helmich over zijn ontwerpen en de balans tussen beeld en inhoud.
Door: Niall MacKellar
Kun je iets vertellen over de visualisatie?
‘Bij Frontwise houden we ons bezig met het ontwikkelen van interfaces, van concept tot eindproduct. Naast deze core business hebben we ook een LAB van waaruit we eigen projecten opzetten en meedoen aan ontwerpwedstrijden. Een van die wedstrijden betrof het Google Online Takedown Requests-project. Hiervoor hebben we een visualisatie gemaakt die geheel in een browser draait. De visualisatie (zie tinyurl.com/m2h2bos) maakt trends en patronen aanschouwelijk in de Google takedown-verzoeken van particulieren en overheden.’
‘Per maand is de hoeveelheid verzoeken te zien. In de buitenste ring (blauw en geel) staan de bedrijven of personen die de verzoeken hebben ingediend; in de binnenste ring (rood en paars) staan de domeinen waarin mogelijk het copyright wordt geschonden. De verschillende kleuren geven vervolgens aan of een verzoek wel of niet gegrond is (blauw en paars staan voor gegrond; geel en rood voor ongegrond). Hoe groter het aantal verzoeken, hoe dichter deze in het midden zit en hoe groter de cirkel is.’
‘Een interessante invalshoek is om te kijken welke bedrijven er censuur plegen door onterecht bepaalde websites te beschuldigen van auteursrechtschending. Je kunt via deze visualisatie namelijk zien hoe vaak een bedrijf een verzoek heeft ingediend en of het verzoek gegrond is verklaard. Het totale plaatje is een kleurexplosie die de strijd tussen copyrighthouders en piraten op het internet laat zien.’
Had je al ervaring met het maken van dit soort complexe datavisualisaties?
‘Thuis zat ik vaker voor het computerbeeldscherm dan voor de tv (we konden maar een paar zenders ontvangen, want we hadden geen kabeltelevisie). In die tijd heb ik verschillende programmeertalen leren gebruiken. En dat heeft er mede voor gezorgd dat ik dit soort complexe digitale visualisaties kan maken. Bovendien heb ik tijdens mijn studie Industrieel Ontwerpen aan de Universiteit Twente veel software geschreven. Wie zich met dit soort projecten bezighoudt, dient overigens zowel het technische als het creatieve aspect te beheersen.’
Is het kunst?
‘Zonder meer! Er zit bij wijze van spreken een politieke boodschap in. In dit geval: “Dit is censuur!”. Je ziet de terechte, maar vooral ook onterechte censuur die door bedrijven wordt uitgeoefend. Plaats je deze visualisatie in een uitvergrote versie in een museum, dan zou zij, wat mij betreft, zo naast een Georges Seurat, grondlegger van het pointillisme, kunnen hangen.’
Hoe zorg je ervoor dat schoonheid de inhoud niet overschaduwt?
‘Het is belangrijk om vast te stellen dat de doelgroep voor deze visualisatie uit Google engineers bestond. De meeste mensen zullen dit vooral een mooi plaatje vinden. Bovendien krijgen ze mee dat de data behoorlijk complex is.’
‘Bij het maken van zo’n visualisatie probeer ik de te visualiseren gegevens voor mezelf eerst zo inzichtelijk mogelijk te maken. Want hoe kan ik iets visualiseren als ik zelf niet begrijp wat de gegevens inhouden? Het is een ontdekkingstocht. Ik analyseer de dataset en “kneed” vervolgens de data, waardoor er vrij organisch een visualisatie ontstaat. Dit kneden gebeurt volgens de patronen die ik heb ontdekt. Vervolgens probeer ik die patronen te verduidelijken. Hierbij breng ik contrasten aan om wat belangrijk is te scheiden van wat minder belangrijk is.’
Jullie hebben met deze visualisatie een prijs gewonnen. Wat betekent dat voor de toekomst van Frontwise?
‘Google had ons uitgenodigd om naar het hoofdkantoor in Brussel te komen en deel te nemen aan een Europese hackathon, een evenement voor programmeurs, softwareontwikkelaars en ontwerpers. We mochten een visualisatie maken waarin te zien was hoe landen censuur toepassen op hun burgers. Hieruit is ons project BIGSIS ontstaan, waarmee we de hackathon hebben gewonnen. Het winnen van dit soort prijzen is natuurlijk heel erg gaaf.’
‘Of we in de toekomst nog meer datavisualisaties zullen maken? Frontwise focust zich op het ontwerpen en ontwikkelen van vernieuwende interfaces. Vanuit die gedachte zullen we zeker nog vaker interactieve datavisualisaties maken, als ware het interfaces voor de data. Hierin kunnen we onze inzichten op het gebied van user experience, communicatie en storytelling gebruiken en verder ontwikkelen.’
Niall MacKellar volgt de master Information Design aan de Design Academy Eindhoven.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 6 / 2014. Het gehele nummer kun je hier lezen