De doorbraak van AI-gestuurde tools als ChatGPT en de AI-overzichten van Google vormen dit jaar een keerpunt in het media-aanbod en het mediagebruik. Daarnaast neemt de mediaconcentratie toe, en zijn veel mensen voor hun nieuwsvoorziening steeds meer afhankelijk van de grote online platforms. Dat zet de Nederlandse nieuwsbranche onder druk, meldt het Commissariaat voor de Media in zijn Mediamonitor 2025.
In het Digital News Report van het Commissariaat was al te zien dat 5 procent van de Nederlanders begin 2025 voor nieuws AI-gestuurde antwoordtools raadpleegt. De verwachting is dat dit in 2026 sterk toeneemt. ‘AI-tools zoals ChatGPT en de AI-overzichten van Google bedreigen het verkeer naar nieuwssites en kunnen het vertrouwen in nieuws beschadigen door onbetrouwbare informatie. Bovendien kunnen de AI-tools en het toenemende gebruik daarvan de macht van de platformbedrijven verder vergroten.’
Machtsconcentratie
Het Commissariaat haalt ook de overname van RTL Nederland door DPG Media aan. ‘Deze machtsconcentraties zijn een reactie op de groeiende macht van platformbedrijven. Het nieuwsgebruik daalt structureel en sociale media zijn voor veel Nederlanders, en met name jongeren, steeds vaker de enige of belangrijkste nieuwsbron. De platforms zijn poortwachters van het nieuws geworden en zetten ook advertentie-inkomsten van nieuwsmediabedrijven onder druk. Dit vormt een grote uitdaging voor deze bedrijven.’
Aanbevelingen
Volgens Commissariaat-voorzitter Amma Asante is ‘een robuuste nieuwsvoorziening’ één van de strategische focusthema’s van de organisatie. In de Mediamonitor staan daarom drie aanbevelingen om die te stimuleren. De eerste is het versterken van het nieuwsecosysteem, door belangrijk Nederlands media-aanbod beter zichtbaar en vindbaar te maken en de grote platforms te reguleren. Daarnaast moet pluriformiteit een grotere rol krijgen in de beoordeling van mediafusies en –overnames. Als derde moet de overheid zorgen voor adequate, stabiele financiering van publieke nieuwsvoorziening.