De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft het Nationaal Archief een formele waarschuwing gegeven om het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) niet vanaf 2 januari 2025 op de geplande manier online openbaar en doorzoekbaar te maken. Deze manier zou in strijd zijn met de Archiefwet en de AVG.
De waarschuwing is op 26 november 2024 afgegeven aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), die verantwoordelijk is voor het Nationaal Archief. De AP is als toezichthouder verplicht om organisaties te waarschuwen als zij op het punt staan de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) te overtreden.
Grootste oorlogsarchief in Nederland
Verschillende instanties werken al geruime tijd aan een project voor volledige online openbaarmaking en doorzoekbaarheid van het CABR, het grootste oorlogsarchief in Nederland. Het bevat dossiers over mensen die werden verdacht van collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit archief is van breed maatschappelijk belang en biedt nieuwe mogelijkheden om erachter te komen wat er in het verleden is gebeurd. Maar de manier waarop het Nationaal Archief het CABR online openbaar wil maken, is in strijd met de Archiefwet en de AVG, stelt de AP. ‘Het Nationaal Archief is sinds 2022 verschillende keren op dit risico gewezen, door adviseurs van binnen en buiten de organisatie, maar heeft niet genoeg met de waarschuwingen gedaan. Daarom ziet de AP zich nu genoodzaakt een formele waarschuwing te geven.’
Gevoelige gegevens
Het CABR bevat ongeveer 485.000 dossiers van personen die verdacht werden van collaboratie en/of hiervoor berecht zijn. Het archief bevat gevoelige gegevens die niet alleen betrekking hebben op de verdachten, maar bijvoorbeeld ook op slachtoffers, getuigen en nabestaanden die in 2025 mogelijk nog in leven zijn. De wet – ook de Archiefwet – schrijft voor dat gevoelige gegevens niet zomaar voor iedereen beschikbaar mogen worden gemaakt als ze gaan over mensen die in leven zijn. ‘Documentatie openbaar toegankelijk maken kan, maar hierbij moet goed worden afgewogen wat er openbaar wordt gemaakt, en op welke manier. De voorgenomen aanpak van het Nationaal Archief schiet hierin tekort’, zo constateert de AP.
‘Onnodig grote privacyrisico’s’
De door het Nationaal Archief geplande openbaarmaking komt er in de praktijk op neer dat iedere internetgebruiker, waar ook ter wereld, op elk moment van de dag alle online gepubliceerde dossiers van het oorlogsarchief kan doorzoeken. ‘Op elke denkbare voornaam en familienaam en op elk denkbaar trefwoord. Iedereen kan dus onbeperkt in het archief grasduinen en gevoelige informatie uit het archief publiekelijk verspreiden via bijvoorbeeld sociale media. Deze onbegrensde toegankelijkheid brengt onnodig grote privacyrisico’s met zich mee.’
Meer achtergrond over de formele waarschuwing lees je hier.