De jury van de Victorine van Schaick Prijs heeft drie initiatieven op het gebied van informatie en data beloond met een Victorine, waaronder de Victorine van Schaick Penning voor de onderzoekspublicatie Woodcuts as Reading Guides van Andrea van Leerdam. Een eervolle vermelding was er voor dataspecialist Robert Nat voor zijn rol bij de ‘Shell Papers’. De prijzen zijn uitgereikt tijdens het KNVI Event eerder deze maand bij de KB in Den Haag.
Jaarlijks onderscheidt het Victorine van Schaick Fonds publicaties, initiatieven en scripties in het bibliotheek- en informatiedomein. Dit jaar hebben vijftien inzendingen meegedongen naar een van de Victorines 2024.
Publicatieprijs (Victorine van Schaick Penning, 2.500 euro)
De publicatieprijs ging naar Andrea van Leerdam en haar onderzoekspublicatie Woodcuts as Reading Guides. How Images Shaped Knowledge Transmission in Medical-Astrological Books in Dutch (1500-1550). Leerdam is conservator gedrukte werken bij de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek Utrecht en heeft volgens de jury ‘uiterst grondig onderzoek verricht naar de rol die verschillende soorten afbeeldingen in de vroegmoderne tijd vervulden in het leesproces’. ‘Zij beziet die rol vanuit zowel de communicatiestrategieën bij de totstandkoming van beeldmateriaal als de manieren waarop afbeeldingen feitelijk door de lezer werden gebruikt. Wat de betekenis van haar onderzoek doet uitstijgen boven die van een puur historische studie van vroegmoderne praktijken is de toepassing van de ideeën voor hedendaagse informationdesignstudies.’
Initiatiefprijs (2.000 euro)
De initiatiefprijs was voor Steven Claeyssens (conservator digitale collecties KB) en de Europeana-werkgroep Datasheets for digital cultural heritage. De laatste jaren is er een groeiende belangstelling voor collecties als data en voor het hergebruik van erfgoeddatasets, maar tot dusver bestond er – in tegenstelling tot onderzoeksdata – geen uniforme manier om deze datasets te beschrijven. Er zijn wel goede afspraken voor het beschrijven van individuele items, maar niet voor de collectie als geheel. De Datasheet van Claeyssens c.s. maakt een einde aan deze achterstand. Dankzij hun werk is er nu een standaard waarmee de context en de inhoud van datasets kunnen worden gedocumenteerd. Deze transparantie is nodig, omdat alleen op deze manier onderzoekers en andere gebruikers aspecten als volledigheid, representativiteit en auteursrechtelijke beperkingen kunnen beoordelen. ‘De Datasheet houdt rekening met al deze aspecten en is daarmee een toonbeeld van zorgvuldigheid. Het is bovendien het resultaat van een mooie samenwerking tussen erfgoedprofessionals, technici en onderzoekers’, aldus de jury.
Scriptieprijs (1.500 euro)
Thomas Tan sleepte de scriptieprijs in de wacht voor Designing a digital educational library in a West-African context. With a Special Focus on Ghana. Tan onderzocht de mogelijkheden van moderne ICT-oplossingen om leerprocessen te bevorderen en digitale en fysieke bibliotheken in te richten in West-Afrika, met als casus Ghana. Hij deed het onderzoek voor zijn master Business Informatics aan de Universiteit Utrecht, in samenwerking met de Maxim Nyansa Foundation. Tan bespreekt het gebruik van technologieën zoals cloud computing, AI, gamificatie en mobile learning in onderwijsinstellingen waar de kwaliteit van het onderwijs laag is en middelen beperkt zijn. ‘De scriptie biedt helder inzicht in de situatie van het West-Afrikaanse onderwijs en de bibliotheken aldaar, en geeft duidelijk aan wat de vereisten zijn voor het verbeteren van een digitale bibliotheek in ontwikkelingslanden. Daarnaast presenteert hij een model dat ook in andere, vergelijkbare contexten is toe te passen. De scriptie biedt verder waardevolle inzichten voor Nederlandse informatiespecialisten binnen het hoger onderwijs, waaronder het belang van open science.’
Eervolle vermelding
Tot slot was er een eervolle vermelding voor Robert Nat , die als dataspecialist bij de provincie Groningen een bijdrage leverde aan de zogeheten Shell Papers. In dit project onderzoekt het Platform Authentieke Journalistiek (PAJ) in samenwerking met Follow the Money de verwevenheid van Shell en de Nederlandse overheid. Onderzoekjournalisten dienden in 2019 een uitgebreid verzoek in bij het ministerie van Economische Zaken en de provincie Groningen in het kader van de Wet open overheid (Woo). Waar het ministerie weigerde het verzoek in behandeling te nemen, ging de provincie ermee aan de slag. Nat speelde hierin een bepalende rol met het ontwikkelen van een aanpak om snel grote aantallen documenten te onderzoeken.
Foto boven: Andrea van Leerdam
Fotograaf: Maartje ter Horst
In de eerste IP van volgend jaar vind je interviews met enkelen van de winnaars van de Victorines 2024.