The Companies That Control and Monopolize Our Information | Sarah Lamdan | Stanford University Press | hardcover 9781503615076 | $ 85 | paperback 9781503633711 | $ 26 | e-book 9781503633728 | $ 14 | 224 pagina’s
Door Bert Zeeman
‘Grote, internationaal opererende mediabedrijven verzamelen op ongecontroleerde wijze data over ons doen en laten op het web en vermarkten die data.’ Geen nieuwe beschuldiging, maar Sarah Lamdan richt zich in haar boek vooral op RELX en TR, uitblinkers in de handel in persoonlijke gegevens. Bert Zeeman nam het onder de loep.
Met een opdracht als For library workers everywhere moet iedere rechtgeaarde bibliothecaris (informatiespecialist) natuurlijk wel kennisnemen van dit boek. Het onderwerp dat Sarah Lamdan, professor aan de City University of New York, op de korrel neemt is er dan ook naar. Data, oftewel het nieuwe goud dan wel de (smeer)olie van de hedendaagse samenleving, en de grote bedrijven die deze data verzamelen en vermarkten. Lamdan heeft het dan niet over de traditionele Big Five Tech (Amazon, Apple, Meta/Facebook, Alphabet/Google en Microsoft), maar over twee bij het grotere publiek veel minder bekende miljardenbedrijven: RELX en Thomson Reuters (TR). Beide begonnen ooit als uitgeverij (Elsevier in Nederland, Thomson in Canada), maar zijn inmiddels wereldwijd opererende conglomeraten, volgens Lamdan van Frankenstein-achtige proporties, die handelen in data. Daarbij treden ze op als een kartel, al gebruikt Lamdan ook het veel preciezere en waarschijnlijk ook juistere ‘duopolie’.
Handel in persoonlijke data
Lamdan is niet over een nacht ijs gegaan. In haar qua omvang prettig bescheiden studie van iets meer dan 200 pagina’s beslaat de tekst net twee derde van de omvang en de rest bestaat uit een overvloedig notenapparaat. Er komen passages in haar boek voor waarin bijna elke zin van een referentie is voorzien. Dat maakt het lezen soms een intensieve bezigheid, maar je kunt ook denken: ‘Het gaat me toch vooral om de inhoud en de verantwoording ervan geloof ik wel.’
Die inhoud is verontrustend, voor bibliothecarissen maar eigenlijk voor iedereen, en wordt er met een stortvloed van argumenten ingehamerd: grote, internationaal opererende mediabedrijven verzamelen op ongecontroleerde wijze data over ons doen en laten op het web en vermarkten die data. Nu is dat geen nieuwe aantijging. Big Tech wordt hier al jarenlang van beschuldigd, maar Lamdan richt haar pijlen zoals gezegd op RELX en TR. Deze twee blinken uit in de handel in persoonlijke gegevens. Niet om ons vervolgens producten te verkopen, maar om overheidsinstellingen en bedrijven van noodzakelijke informatie te voorzien om onze kredietwaardigheid te bepalen of de kans in te schatten dat wij ons met criminele activiteiten inlaten.
Privacybescherming VS-Europa
Het is daarbij belangrijk je te realiseren dat Lamdan haar blik bijna exclusief op de Verenigde Staten heeft gericht. Privacybescherming ligt daar op een veel lager niveau dan in Europa, waar dit met de General Data Protection Regulation (GDPR) en lokale vertalingen ervan als de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) wordt afgedwongen.
En dus is het toegestaan dat de risicopoot van RELX persoonlijke informatie over immigranten en veroordeelden doorverkoopt aan ICE, de Amerikaanse Immigration and Customs Enforcement-dienst. Daarbij gaat RELX zelfs zover om die datacollecties (inclusief hun allesbepalende algoritmes) onder de zo heilige, in het First Amendment beschermde free speech te brengen, hetgeen door de rechter in de VS is gesanctioneerd. Lamdan heeft de neiging daarbij de zaak heel zwart-wit voor te stellen, maar het is natuurlijk wel verontrustend dat iedereen die een artikel via de ScienceDirect-database van Elsevier raadpleegt daarbij de trackingsoftware van RELX niet kan ontwijken.
Vier andere informatiedomeinen
Naast de handel in data neemt Lamdan nog vier andere informatiedomeinen kritisch onder de loep: wetenschappelijke informatie, juridische informatie, financiële informatie en de nieuwsvoorziening. In alle vier domeinen hebben RELX en TR dikke vingers in de pap, al zijn er ook steeds andere kapers op de kust.
Dat laatste geldt wellicht het minst op het terrein van de (Amerikaanse) juridische informatie. Met Lexis (RELX) en Westlaw (TR) is hier ontegenzeggelijk sprake van een duopolie. Met vijftig staten en een federale overheid die ieder hun eigen wetten en regelingen bepalen maar in de openbaarmaking daarvan schromelijk tekortschieten, hebben deze twee de touwtjes stevig in handen, terwijl het om publieke informatie gaat. De verschillende overheden slagen er maar niet in deze informatie met dezelfde snelheid en kwaliteit als de twee commerciële concurrenten voor hun burgers beschikbaar te stellen.
Enorme afhankelijkheid
Consequenties zijn onder andere een enorme afhankelijkheid, ook binnen het justitiële apparaat zelf, van commerciële partijen en ondoorzichtigheid over wat er met die juridische informatie nog meer allemaal gebeurt. RELX en TR spinnen er ondertussen ongekend financieel garen bij.
In de andere domeinen moeten ze meer rekening houden met de competitie. Bij wetenschappelijke informatie spelen ook Springer Nature, Wiley, Sage en Taylor & Francis hun rol. Bloomberg is een geduchte concurrent in het financiële domein. Facebook en Google behoren tot de belangrijkste nieuwsbronnen wereldwijd. Waarin RELX en TR zich echter van alle andere bedrijven onderscheiden, is dat zij alom aanwezig zijn in de verschillende informatiedomeinen en vaak ook in de dominante posities.
Informatie als publiek goed
Is er dan nog hoop? Zoals gezegd, Lamdan heeft weinig oog voor de wereld buiten de VS. Welgeteld twee keer komt er een verwijzing naar Europa voor in haar boek. Dat gebeurt juist om erop te wijzen dat de zaken rond databescherming, datavermarkting en privacy in Europa in ieder geval in sommige opzichten beter zijn geregeld. Want daarin ziet Lamdan ook de weg voorwaarts: meer regulering en meer privacybescherming, en informatie niet meer beschouwen als een commercieel maar als een publiek goed.
Nu kunnen we ons in zelfgenoegzaamheid wentelen en denken: ‘Dat hebben we dan toch beter dan die Amerikanen al geregeld.’ Kopte The New York Times niet vorige maand ‘How the Netherlands is Taming Big Tech’? Maar daarmee zouden we de boodschap van Lamdan tekortdoen. Data Cartels is een verontrustend boek, zeker voor Amerikanen, maar beslist niet voor hen alleen. Kartels hebben nu eenmaal niet de neiging zich uit zichzelf te ontbinden.
> Wie het boek niet wil lezen, maar Lamdan wel wil beluisteren over Data Cartels: klik hier.
Disclaimer: deze bespreking is niet met ChatGPT geschreven. Lamdans boek is daarvoor te recent verschenen: ‘I’m sorry, I am not aware of a book called Data Cartels by Sarah Lamdan. My knowledge cutoff is 2021, and it is possible that the book was released after that.’
Bert Zeeman, bibliothecaris, gepensioneerd, maar nog altijd gefascineerd door het vak.
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #1-2023. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
