Bijdrage KVAN
De archivaris en de toekomst
KVAN-voorzitter Bert de Vries nam deel aan een symposium, waarin de vraag opkwam of er straks nog archivarissen bestaan. Hebben we niet vooral behoefte aan generieke informatiespecialisten? Misschien met wat specifieke archivistische competenties, maar dan toch meer als adviseur van andere informatiebeheerders?
Een heel legitieme discussie in deze digitale wereld waarin informatie zich niet in containers zoals statisch of semistatisch laat vangen. In het papieren tijdperk schoven we letterlijk met dozen, nu spreken we van informatieketens. Maar de KVAN zou de KVAN niet zijn als die het belang van de archivaris, of beter nog van de archieffunctie, niet zou zien binnen die informatieketens. Misschien wel sterker dan ooit.
Wat is die functie dan? In een zin: het blijvend toegankelijk houden van informatie. Zodat we nu en straks kunnen blijven spreken van een transparante overheid die zich verantwoordt door informatie met haar burgers te delen. Liefst met zo weinig mogelijk of liever helemaal geen zwarte lak of anonimiseringssoftware. Binnen digitale informatieketens betekent ‘overbrengen’ steeds vaker het overbrengen van de verantwoordelijkheid en dat legt juist extra nadruk op de rol en de taak van de archivaris.
Lifelong learning
Als de archivaris of archieffunctie dan zo belangrijk is, welke competenties zijn daar dan voor nodig? Het zorgdragen voor werkelijke openbaarheid van (overheids)informatie is onze topprioriteit. Een archivaris kijkt in eerste instantie vanuit de burger naar overheidsinformatie. Hoe zorgen we ervoor dat die informatie nog ‘klopt’, dus betrouwbaar en integer is en blijft? En hoe kan de burger bij die informatie? Dat belang en wat daarvoor moet gebeuren, moet de archivaris over het voetlicht weten te brengen binnen de overheidsorganisatie. Naast specifieke (nieuwe) vakkennis zijn dus ook omgevingskennis en adviesvaardigheden nodig.
Dit vraagt om ontwikkelvaardigheden binnen de sector. Het ‘ontwerpen’ van deze nieuwe archieffunctie pakken archivarissen samen met hun collega-informatiespecialisten op. De KVAN heeft ingezet op een programma Lifelong Learning samen met onder andere KIA en RDDI. We starten met pilots om de eerste opzet van de leerroutes te toetsen. In deze eerste fase onderzoeken we ook hoe lifelong learning binnen de sector verder kan worden gebracht in samenwerking met bestaande opleidingen en organisaties.
Vergelijkbare competenties
Het programma en de leerroutes die daaruit voortkomen, staan nadrukkelijk open voor alle informatiespecialisten. Want informatiespecialisten binnen organisaties en informatiespecialisten binnen archiefinstellingen gaan op elkaar lijken: archivarissen worden informatiespecialisten en informatiespecialisten worden archivarissen. Afhankelijk van de positie in de keten verschilt de rol, maar allen hebben vergelijkbare competenties nodig.
Laten we er samen voor zorgen dat alle rollen binnen de informatieketen nu en in de toekomst kunnen worden vervuld, vanzelfsprekend ook de rol van de archivaris. De archivaris is een specialist die hard nodig is en blijft!
Bijdrage KNVI
Rijker?
Door alle toestanden in de wereld worden de rijken steeds rijker. Dat was al zo tijdens de lockdowns en het rondwaren van het vermeende C-virus, en dat is nu helemaal het geval met de situatie in Oekraïne. Tech, farma, wapens, media: alles met het prefix (van een beetje) ‘big’ groeit groter. Deze trend is al langer zichtbaar, en sinds 2018 in ieder geval regelmatig in het nieuws door sprekers en schrijvers als Robert Kiyosaki en de Franse econoom Thomas Piketty.
Gewoon belasting betalen
In het kader van de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties is de verdeling van rijkdom een belangrijk thema voor veel organisaties. De vraag is natuurlijk op welke manier deze rijkdom dan wordt ingezet. In de serie Love, Death & Robots treden drie robotjes op (Three Robots: Exit Strategies) die de aarde bezoeken om van te leren, nadat de mensheid zichzelf heeft uitgeroeid. Een fantastische weergave van een van de mogelijke scenario’s voor ons allen. Spoiler alert: geen gratis energie, voedsel en drinkwater, zoals nu al bijna binnen handbereik, alleen de aller-allerrijksten hebben wellicht een kans gehad … Nog steeds moet ik dan denken aan Rutger Bregman en zijn optreden bij het WEF, waar hij de aller-allerrijksten voorstelde om gewoon hun belastingen te betalen, dan zou de wereld er al een stukje beter uitzien.
Prosperity en Monopoly
Het delen van rijkdom is wellicht ook een mindset. Denk bijvoorbeeld aan het spel Monopoly. Als je de ‘beste’ straten hebt, weet je dat je uiteindelijk je medespelers tot armoede zult brengen. Een heerlijk gevoel, toch? Wel jammer is dat Monopoly slechts een kant van de medaille laat zien. Het oorspronkelijke spel had namelijk twee kanten. De bedenker van The Landlord’s Game’, Elizabeth Magie, ontwikkelde in 1902 twee sets van regels: Prosperity en Monopoly. Bij Prosperity won iedereen als minimaal alle deelnemers hun bezit hadden kunnen verdubbelen. Zo hoopte Elizabeth aan spelers duidelijk te maken hoe het voelt om wel of niet samen te bouwen aan de samenleving. Het zal geen verrassing zijn dat één set regels overbleef bij de commerciële uitgaven van het spel en dat de bedenkster vergeten werd bij de aanbevelingen en royalty’s.
Onderzoeken en terugduwen
Gelukkig hebben we onze informatiebronnen en zijn er altijd mensen die blijven zoeken naar hoe het écht zit en wat er allemaal nog meer (technisch) mogelijk is, ondanks een overkill aan beschikbare informatie. Elizabeth is – een beetje – in ere hersteld dankzij Ralph Anspach en zijn zoektocht in de archieven begin jaren zeventig van de vorige eeuw. Wellicht dat die information overload, het openen van overheidsbronnen en het naar buiten komen van informatie dus ergens goed voor zijn: bijvoorbeeld om alles met het prefix ‘big’ in ieder geval goed te onderzoeken en daarna ietwat terug te duwen. En om te zoeken naar meer Elizabeth Magies, zodat we straks niet in het scenario van de drie robotjes terechtkomen.
Wouter Bronsgeest, duovoorzitter van de KNVI.
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #5/2022. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
