Historicus Mark Bergsma van projectbureau Van Gisteren heeft nieuw bewegend beeldmateriaal van een demonstrerende Aletta Jacobs ontdekt.
Mark Bergsma deed deze bijzondere ontdekking tijdens zijn onderzoek ter voorbereiding van de Atria-tentoonstelling ‘De Straat Op!’ 100 jaar vrouwenkiesrecht en activisme. De tentoonstelling De Straat op! wordt op 27 september geopend in de Openbare Bibliotheek Amsterdam en verbindt de toenmalige vrouwenkiesrechtstrijd met hedendaags activisme.
Op filmbeelden uit 1914 trof Mark Bergsma feministe Aletta Jacobs. Een bijzondere vondst, zeker omdat dit jaar 100 jaar vrouwenkiesrecht wordt gevierd en omdat Aletta Jacobs in actie te zien is: demonstrerend voor het vrouwenkiesrecht.
Op het beeldmateriaal loopt Aletta Jacobs mee in een demonstratie in Amsterdam van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, voorafgaand aan een bijeenkomst in het Paleis van Volksvlijt in Amsterdam in 1914. De Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht hield daar een vergadering over het volkspetitionnement voor grondwettelijke gelijkstelling van man en vrouw. Het beeld was al bekend, maar Aletta Jacobs was op deze beelden nog niet eerder geïdentificeerd.
Historicus Bergsma is mede-eigenaar van bureau Van Gisteren en onderzocht de beelden, die uit de collectie van het Eye Filmmuseum komen. Momenteel werkt Van Gisteren aan de tentoonstelling ‘De Straat Op!’ 100 jaar vrouwenkiesrecht en activisme in opdracht van Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis. “Tijdens het onderzoek voor de tentoonstelling heb ik vele foto’s uit deze periode bekeken. Ik dacht: Aletta Jacobs moet zelf ook te zien zijn tijdens een demonstratie. Ik ben toen de bestaande filmbeelden gaan scannen op haar aanwezigheid. Het was even zoeken maar ik herkende haar al snel. Het is bijzonder omdat er van deze feministische pioniers zelden bewegend beeldmateriaal opduikt.” De beelden zijn ook te zien tijdens de tentoonstelling.
Aletta Jacobs (1854 – 1929) is Nederlands meest bekende en prominente feministe. Zo’n kwart eeuw lang stond zij in Nederland aan het hoofd van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Het archief van Aletta Jacobs, in beheer van Atria, is in 2017 erkend als UNESCO-erfgoed en opgenomen in UNESCO Memory of the World.
In 2013 ontdekte historicus Marten van Harten het eerste bewegend beeld van Aletta Jacobs. Ze is daar kort te zien met onder andere Jane Adams in Berlijn.
(Beeld: Aletta Jacobs, Foto: – Groninger Archieven)